ppor. Tadeusz Socha ps. „Brzoza”, „Karol”
ur. 16 pa藕dziernika 1916 r. – zm. 10 stycznia 1945 r.
Podchor膮偶y Wojska Polskiego II RP
Komendant plac贸wki „158” AK w Rudniku Nad Sanem
Szef wywiadu AK obwodu Nisko – Stalowa Wola
Dow贸dca聽Kedywu AK obwodu Nisko – Stalowa Wola
Podporucznik Tadeusz Socha urodzi艂 si臋 16 pa藕dziernika 1916 ro. w Rudniku nad Sanem. By艂 synem Marcina, burmistrza Rudnika i Marii z Szark贸w. Mia艂 dw贸ch braci. Uko艅czy艂 Gimnazjum im. Marcinkowskiego w Poznaniu i Wy偶sz膮 Szko艂臋 Budownictwa w Poznaniu. W 1938 r. uko艅czy艂 Szko艂臋 Podchor膮偶ych Rezerwy przy 57 pu艂ku piechoty Wojska Polskiego w Poznaniu.
Dzia艂alno艣膰 konspiracyjna
We wrze艣niu 1939 r. nie zosta艂 zmobilizowany do aktywnej s艂u偶by w Wojsku Polskim, wi臋c by stawi膰 op贸r niemieckiemu naje藕d藕cy, w pa藕dzierniku 1939 r. zorganizowa艂 nas艂uch radiowy w Rudniku. Przepisywa艂 zas艂yszane wiadomo艣ci i przy pomocy koleg贸w rozpowszechnia艂 je. Miesi膮c p贸藕niej zorganizowa艂 pierwsze wyprawy za San, celem odkopania broni pozostawionej przez wycofuj膮ce si臋 oddzia艂y Wojska Polskiego.
W styczniu 1940 roku zosta艂 zaprzysi臋偶ony do Zwi膮zku Walki Zbrojnej (ZWZ) i obj膮艂 stanowisko oficera szkoleniowego na kursie Szko艂y Podchor膮偶ych. Nast臋pnie zosta艂 mianowany聽dow贸dc膮 „Zwi膮zku Odwetu” ZWZ w Rudniku. W 1942 r. po przemianowaniu ZWZ na Armi臋 Krajow膮 zosta艂 dow贸dc膮 rudnickiej plac贸wki AK o kryptonimie „Regina”, „158”. Dodatkowo w tym czasie pe艂ni艂 te偶 funkcj臋 szefa wywiadu w obwodzie Nisko-Stalowa Wola, w kt贸rego sk艂ad wchodzi艂a rudnicka plac贸wka. 11 listopada 1943 r. zosta艂 awansowany na stopie艅 podporucznika.
W聽maju 1944 r.聽po wykryciu i likwidacji przez niemieckie Gestapo rozwadowskiego Kedywu na tzw. „G贸rce” (dzisiejszej siedzibie powstaj膮cego Muzeum Kedywu) w obawie przed dalszymi aresztowaniami decyzj膮 贸wczesnego Komendanta obwodu kpt. Boles艂awa Rudzi艅skiego ps.”Irka” 聽zosta艂a przeniesiona Komenda AK obwodu ze Stalowej Woli do Rudnika. Wkr贸tce te偶 zosta艂a przeniesiona baza Kedywu do Rudnika, a dow贸dc膮 jej zosta艂 mianowany Tadeusz Socha.
Tadeusz Socha jako 偶o艂nierz Armii Krajowej zorganizowa艂 i dowodzi艂 oko艂o 40 akcjami zbrojnymi na terenie obwodu Nisko – Stalowa Wola. Do najwa偶niejszych akcji nale偶a艂o rozbrojenie posterunku Policji Granatowej w Bielinach, po czym 偶o艂nierze jego przejechali przez Rudnik, Prz臋dzel, Nisko i Stalow膮 Wol臋 i dokonali likwidacji 3 konfident贸w Gestapo w mundurach policjant贸w. Dowodzi艂 te偶 m.in. odbiorem i transportem broni zrzutowej z rejonu Kijanki-Chmielnik do Rudnika.
Akcja „Burza”
W lipcu 1944 roku, w momencie rozpocz臋cia akcji „Burza” opracowa艂 plan zdobycia Rudnika. Grupy 偶o艂nierzy AK rozmie艣ci艂 od strony spodziewanego ataku Armii Czerwonej. 26 lipca 偶o艂nierze ci rozpocz臋li fa艂szyw膮 strzelanin臋, stwarzaj膮c wra偶enie ataku Rosjan. Akcja ta spowodowa艂a panik臋 w艣r贸d Niemc贸w i zacz臋li ewakuowa膰 si臋 z miasta. Po udanej akcji wystraszenia wi臋kszo艣ci Niemc贸w, podporucznik Tadeusz Socha ze swoim plutonem zniszczy艂 pojedyncze gniazda oporu Niemc贸w i opanowa艂 miasto. Wkr贸tce pojawili si臋 Sowieci i weszli do Rudnika bez 偶adnej walki.
Aresztowanie i wyrok
28 pa藕dziernika 1944 r. Tadeusz Socha zosta艂 aresztowany przez funkcjonariuszy Urz臋du Bezpiecze艅stwa (UB) i osadzony zosta艂 w areszcie UB w Rudniku. Po przes艂uchaniu przez szefa UB i legendarnego kata Polak贸w Stanis艂awa Supruniuka, zosta艂 przekazany NKWD, kt贸re przetrzymywa艂o Go wraz z iinym wi臋藕niami w ziemiance na rynku w Rudniku. P贸藕niej zosta艂 przewieziony do obozu w Bysz贸wce ko艂o Klimontowa, gdzie jak w Rudniku wi臋藕ni贸w przetrzymywano w ziemiankach. Kilka miesi臋cy p贸藕niej zosta艂 skazany przez Trybuna艂 Wojenny Armii Czerwonej na 8 lat wi臋zienia za „wrogi stosunek do ZSRR”. Kary wi臋zienia nie doczeka艂, 10 stycznia 1945 r. zosta艂 zastrzelony przez funkcjonariuszy NKWD i zakopany w nieznanym do dzi艣 miejscu.
Odznaczenia
Za bohaterstwo i walk臋 w szeregach Armii Krajowej, 7 maja 1991 r. zosta艂 po艣miertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V Klasy (nr DK-303-11) oraz Krzy偶em Walecznych, Krzy偶em Armii Krajowej i Medalem Wojska Polskiego.
18 grudnia 1992 r. na jego cze艣膰 w Stalowej Woli na osiedlu Piaski nazwana zosta艂a jego imieniem ulica w pobli偶u dawnej siedziby Kedywu obwodu Nisko-Stalowa Wola (siedziby dzisiejszego powstaj膮cego Muzeum Kedywu).
Tablica na ul. Tadeusza Sochy na stalowowolskich Piaskach. Ulic臋 nazwano na cze艣膰 Tadeusza Sochy w 1992 r. (fot. Fundacja KEDYW)
Bracia w AK
Jak by艂o wspomniane na wst臋pie, Tadeusz Socha mia艂 dw贸ch braci, kt贸rzy jak on s艂u偶yli walczyli z niemieckim okupantem w AK. Pierwszy Zbigniew Socha ps. „Szczur” by艂 偶o艂nierzem AK w Rudniku, uczestniczy艂 w akcji „Burza” i w akcji wyzwolenia Rudnika przez AK. Drugi brat Skarbimir Socha ps. „Jask贸艂ka”, by艂 r贸wnie偶 偶o艂nierzem AK w Rudniku, te偶 uczestniczy艂 w akcji „Burza” i wyzwoleniu przez akowc贸w Rudnika, po wej艣ciu Sowiet贸w聽podj膮艂 dalsz膮 walk臋 z sowieckim okupantem i polskimi komunistami w oddziale Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW).
Cze艣膰 Jego Pami臋ci!
MW / Fundacja KEDYW / MKDAK
bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Gmina i Miasto w Rudniku nad Sanem, Andrzej Wojciechowski „Podokr臋g AK Rzesz贸w”, Skarbimir Socha „Czerwona 艢mier膰 czyli narodziny PRL”.
漏 COPYRIGHT 2016-2018 Fundacja KEDYW. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody Fundacji KEDYW zabronione!
Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie spo艂ecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!聽
Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal