21.8.1890 r. urodził się kpt. Antoni Kislinger – ostatni komendant Obwodu Nisko–Stalowa Wola Armii Krajowej | Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)

kpt. Antoni Kislinger ps. „Korwin”, „Korab”, „Krzem”

21 sierpnia 1890 – 1 stycznia 1969

Oficer Wojska Polskiego II RP
Kwatermistrz Obwodu Nisko–Stalowa Wola Armii Krajowej
Komendant Obwodu NIsko–Stalowa Wola Armii Krajowej krypt. „Niwa”

Kapitan Antoni Kislinger urodził się 21 sierpnia 1890 r. w Wierzblanach w powiecie Żółkiew koło Lwowa (Kresy Wschodnie). Był synem Floriana i Eweliny z d. Zeidel. Przed I wojną był oficerem wojska austriackiego. Po odzyskaniu niepodległości został oficerem Wojska Polskiego II RP. W 1920 roku walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, brał udział w wyprawie na Kijów. W 1930 r. został emerytowany z służby w WP i przeprowadził się do Dąbrowy Rzeczyckiej w pow. tarnobrzeskim (obecnie woj. podkarpackie), gdzie w latach 1930-1938 pracował w dziale mobilizacyjnym Powiatowej Komendy Uzupełnień.

W lutym 1938 roku otrzymał pracę jako pracownik umysłowy w biurze ewidencji Wydziału Bezpieczeństwa w nowo-powstałych Zakładach Południowych (COP) w Stalowej Woli. W czasie niemieckiej agresji na Polskę ewakuowany został wraz z dyrekcją Zakładów Południowych na wschód, po czym przedostał się do Lwowa. Po kilku tygodniach otrzymał przepustkę Armii Czerwonej i gdy sytuacja zdawała się stabilna powrócił z powrotem do Stalowej Woli. Pod koniec 1939 roku podjął pracę w charakterze buchaltera (księgowego) w Aptece, gdzie pracował do końca niemieckiej okupacji.

Konspiracja

W 1941 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Stalowej Woli za namówieniem ówczesnego komendanta ZWZ kpt. Kazimierza Pilata ps. „Zaremba”, którego poznał jeszcze przed wojną podczas pracy w ZP. W 1942 roku po powołaniu Armii Krajowej został mianowany kwatermistrzem Obwodu Nisko-Stalowa Wola AK. W czerwcu 1944 r. zagrożony aresztowaniem opuścił Stalową Wolę. W sierpniu 1944 roku powrócił po wejściu sowieckiej Armii Czerwonej do Stalowej Woli.

W październiku 1944 roku mianowany został komendantem Obwodu Nisko–Stalowa Wola AK po opuszczeniu Stalowej Woli przez ówczesnego komendanta ppor. Antoniego Cwen ps. „Ryś”. Wówczas Komenda Obwodu chwilowo znajdowała się w Rudniku nad Sanem (woj. podkarpackie), gdyż wcześniej przeniósł ją tam „Ryś”. Kislinger po objęciu funkcji komendanta przeniósł Komendę Obwodu z powrotem do Stalowej Woli gdzie funkcjonowała od powołania AK.

Aresztowanie i podstępne zwolnienie

Niestety funkcję komendanta Antoni Kislinger pełnił krótko gdyż w listopadzie 1944 roku aresztowany został przez sowieckie NKWD. Po aresztowaniu Kislinger ujawnił Komisji Likwidacyjnej w Krakowie swoją działalność w AK po czym zwolniony został przez NKWD. Warunkiem zwolnienia Kislingera z aresztu było ogłoszenie wśród stalowowolskich żołnierzy AK mobilizację do formowanej w tym czasie przez NKWD i polskich komunistów 24 dywizji piechoty Ludowego Wojska Polskiego (LWP). Po powrocie i naradzie z szefem inspektoratu Armii Krajowej mjr. Tadeuszem Zielińskim ps. „Obuch”, zdecydowano ogłosić mobilizację do LWP.

W styczniu 1945 r. Antoni Kislinger ogłosił żołnierzom obwodu mobilizację i kazał się stawić do przeglądu 9 lutego 1945 roku. Na ogłoszoną mobilizację do LWP stawiło się jedynie dwóch żołnierzy. Całą akcję efektywnie wstrzymał powołany w styczniu 1945 roku nowy komendant Podokręgu AK Rzeszów mjr. Stanisław Pieńkowski ps. „Hubert”, który obawiał się masowych wywozów zdekonspirowanych żołnierzy AK do sowieckich łagrów. Pieńkowski zatrzymał mobilizację LWP wydając rozkaz trwania w ścisłej konspiracji wszystkim placówkom obwodu. Kilka dni później Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki mający te same obawy rozwiązał Armię Krajową i polecił wszystkim żołnierzom AK w całej Polsce aby nie ujawniali się komunistom.

Prześladowania nie ustały

Po nieudanej akcji mobilizacyjnej do LWP, sowieckie NKWD ponownie aresztowało Antoniego Kislingera i postawiło go przed komunistycznym sądem gdzie skazany został na 8 lat więzienia za „wrogą działalność” przeciwko nowej władzy. Po odsiedzeniu części wyroku zwolniony został na mocy amnestii i powrócił do Stalowej Woli. Po powrocie początkowo pracował w Ubezpieczalni Społecznej, a następnie podjął pracę w Miejskim Szpitalu jako intendent.

W 1950 roku wciąż prześladowany przez komunistów zwolnił się ze stalowowolskiego szpitala i zdecydował się wyjechać do Rzeszowa, gdzie podjął pracę jako pracownik umysłowy w wojewódzkim oddziale Zakładów Lecznictwa. We wrześniu 1955 roku mając nadzieję że życie będzie spokojniejsze kolejny raz powrócił do Stalowej Woli i powrócił do pracy w szpitalu miejskim jako intendent. Komuniści jednak nie dawali mu spokoju. Kapitan Antoni Kislinger do czasu przejścia na emeryturę, pozostawał obiektem zainteresowań komunistycznych służb. Dopiero w 1956 roku gdy miał już 66 lat Urząd Bezpieczeństwa (UB) zdecydował zamknąć jego akta, lecz i tak jako były komendant AK pozostał pod obserwacją służb. W ściśle tajnej notatce UB z dnia 10 lipca 1956 roku odnalezionej w IPN czytamy:

„Na ogół zachowuje się dobrze, wrogiej działalności nie przejawia, a raczej wg. ostatnich danych agenturalnych do obecnych przemian wypowiada się pozytywnie, jest to osoba licząca lat 66, chory. W związku z powyższym przez komisję pracowników Wydz. IV-go WU d/s BP sprawa została zakwalifikowana do złożenia w archiwum Wydz. X. Natomiast kartę E14 pozostawia w K.O jako na b. Komendanta Obwodu AK”

/-/ Zawisza P.por.

Antoni Kislinger był żonaty. Żona Helena Kislinger była nauczycielką w Stalowej Woli. Nie mieli dzieci. Żona w czasie niemieckiej okupacji także działa w konspiracji, była nauczycielką tajnego nauczania.

Kapitan Antoni Kislinger zmarł 1 stycznia 1969 roku w Stalowej Woli. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Grób kpt. Antoniego i Heleny Kislinger (fot. MKDAK)

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Archiwum IPN oddział w Rzeszowie, Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”.