29 stycznia 1944 r. Niemcy rozstrzelali trzeci膮 grup臋 偶o艂nierzy KZ-AK ze Stalowej Woli w Pe艂kiniach k. Jaros艂awia

Cia艂a pomordowanych ekshumowane z miejsca rostrzelania 8 maja 1945 r. (fot. Fundacja KEDYW)

29 stycznia 1944 r. w Pe艂kiniach ko艂o Jaros艂awia (woj. podkarpackie) Niemcy rozstrzelali 21 zak艂adnik贸w. W艣r贸d ofiar egzekucji by艂o siedmiu 偶o艂nierzy Korpusu Zachodniego Armii Krajowej ze Stalowej Woli (woj. podkarpackie). By艂a to trzecia i ostatnia grupa 偶o艂nierzy stalowowolskiego KZ-AK, kt贸r膮 Niemcy rozstrzelali na prze艂omie 43-44 roku. Rozstrzelanie Polak贸w by艂o odwetem za zlikwidowanie dw贸ch niemieckich policjant贸w przez 偶o艂nierzy AK w Pe艂kiniach.

W styczniu 1941 roku z inicjatywy Komendy G艂贸wnej Zwi膮zku Walki Zbrojnej (ZWZ) powo艂ana zosta艂a konspiracyjna formacja zbrojna o nazwie Korpus Zachodni. Zadaniem KZ by艂o skupianie w swych szeregach Polak贸w przesiedlonych do Generalnego Gubernatorstwa z ziem wcielonych do III Rzeszy i utworzenia z nich wyszkolonej kadry dywersyjnej w ramach ZWZ. Oddzia艂 KZ w Stalowej Woli (woj. podkarpackie) powo艂any zosta艂 tego samego roku. W jego sk艂ad dow贸dczy weszli podporucznik rezerwy Wojska Polskiego Kazimierz Kazimierczak oraz Alojzy Holeksa, by艂y komendant stalowowolskiej Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). KZ pocz膮tkowo dzia艂a艂 jako samodzielna grupa w ramach ZWZ ale po powo艂aniu w 1942 roku Armii Krajowej przez Polskie Pa艅stwo Podziemne, scalony zosta艂 z AK i podlega艂 komendzie AK Obwodu Nisko-Stalowa Wola. KZ-AK w Stalowej Woli zrzesza艂 oko艂o 30 wysiedlonych 偶o艂nierzy przyby艂ych do Stalowej Woli z Poznania, 艢l膮ska i Zag艂臋bia.

Wpadka po akcji聽

7 grudnia 1943 roku stalowowolski oddzia艂 KZ wraz z 偶o艂nierzami Kedywu AK Obwodu Nisko-Stalowa Wola wsp贸lnie wyruszyli za Stalow膮 Wol臋 w pobliskie lasy w celu odkopania zakopanej broni we wrze艣niu 1939 roku przez wycofuj膮ce si臋 wojska polskie.

Po udanej akcji wydobycia broni z terenu tworz膮cego niemiecki poligon, 偶o艂nierze wyruszyli z powrotem do Stalowej Woli. Podczas powrotu zacz膮艂 pr贸szy膰 艣nieg. W chwili dotarcia do Stalowej Woli 艣nieg przesta艂 pada膰 ale po nocnej akcji zosta艂y na 艣niegu 艂atwo zauwa偶alne 艣lady. Nast臋pnego dnia z rana Niemcy natrafili na 艣lady i postanowili sprawdzi膰 dok膮d wiod膮. Po 艣ladach na 艣niegu Niemcy trafili na trop, kt贸ry prowadzi艂 do baraku na Ozet gdzie mieszka艂 偶o艂nierz KZ Antoni Och臋dzan. Tam pod barakiem ukryta by艂a te偶 zdobyta w akcji bro艅. Niemieckie Gestapo w domu Och臋dzana zdo艂a艂o aresztowa膰 domownika oraz jego go艣cia, 偶o艂nierza KZ Franciszka Kat臋.

Po tej wpadce natychmiast zacz臋艂y si臋 aresztowania w Stahlwerke Braunchweig – Werk Stalowa Wola (okupowanych Zak艂adach Po艂udniowych COP) gdzie pracowali 偶o艂nierze KZ. W sumie Niemcy zdo艂ali aresztowa膰 oko艂o 40 os贸b, w艣r贸d aresztowanych znale藕li si臋 prawie wszyscy uczestnicy wyprawy z grupy KZ. Jeden z 偶o艂nierzy AK Henryk Liniewiecki ps. „Tom” podczas aresztowania w Zak艂adach zdecydowa艂 si臋 za偶y膰 cyjanek potasu gdy zorientowa艂 si臋, 偶e przysz艂o po niego Gestapo. Liniewiecki po spo偶yciu trucizny za chwil臋 zmar艂. Niemcy zakopali jego cia艂o na terenie Zak艂ad贸w pod wie偶膮 ci艣nie艅. Jedynie 偶o艂nierzom Kedywu uda艂o si臋 unikn膮膰 aresztowania, by膰 mo偶e dlatego, 偶e w贸wczas nie znali ich dobrze 偶o艂nierze KZ, a ewidentnie 鈥瀢sypa鈥 zasz艂a w szeregach KZ po pierwszych aresztowaniach.

Egzekucja聽trzeciej i ostatniej grupy

Trzecia i ostatnia egzekucja w Pe艂kiniach by艂a najliczniejsza, bo opr贸cz siedmiu 偶o艂nierzy stalowowolskiego KZ-AK, Niemcy rozstrzelali dodatkowych 14 zak艂adnik贸w z pobliskich miejscowo艣ci oraz mieszka艅c贸w Pe艂kin. Egzekucja, w kt贸rej znalaz艂a si臋 trzecia grupa cz艂onk贸w stalowowolskiego KZ by艂a odwetem Niemc贸w za zastrzelenie przez AK w Pe艂kiniach urz臋dnika niemieckiej policji Lachmanna i policjanta granatowego Leciejewskiego. Grupa zak艂adnik贸w z KZ-AK by艂a ostatni膮 spo艣r贸d aresztowanych w Stalowej Woli w grudniu 1943 r. Trzy egzekucje na 偶o艂nierzach KZ rozbi艂y dzia艂alno艣膰 oddzia艂u w Stalowej Woli.

W egzekucji w Pe艂kiniach zgin臋li nast臋puj膮cy cz艂onkowie Korpusu Zachodniego oraz inni polscy wi臋藕niowie:

  1. Aleksander B臋dkowski聽ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  2. Henryk Skulski ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  3. Antoni Marcinkowski聽ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  4. Roman Polak聽ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  5. Rudolf Paterek z Charzewic, 偶o艂nierz KZ
  6. Adam Zar臋ba聽ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  7. Zenon 艁abu艣聽ze Stalowej Woli, 偶o艂nierz KZ
  8. Zbigniew K艂os z Jaros艂awia
  9. Tadeusz G艂owa z Jaros艂awia
  10. Franciszek G艂owa z Jaros艂awia
  11. Stanis艂aw Rudny z Jaros艂awia
  12. J贸zef Dybka z Niska
  13. Aleksander Misztal z Bach贸r
  14. Marian Grzenda z Jaros艂awia
  15. Piotr Ma艂ek z Jaros艂awia
  16. Miko艂aj Kud艂a z Pe艂kini
  17. Mieczys艂aw Bojarski z Pe艂kini
  18. Micha艂 Bojarski z Pe艂kini
  19. Antoni Skotnicki z Pe艂kini
  20. Wojciech Skotnicki z Pe艂kini
  21. Stanis艂aw Rzucid艂o z Obojnej

 

漏Fundacja KEDYW

Niemiecki afisz 艣mierci og艂aszaj膮cy wykonanie wyroku w Pe艂kiniach. (fot. MKDAK)

Pomnik upami臋tniaj膮cy zbrodni臋 w Pe艂kiniach-Wygarkach 2024 r. (fot. Antoni Kolano)

Cze艣膰 Ich Pami臋ci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Stanis艂aw D膮browa-Kostka „Hitlerowskie Afisze 艢mierci”, Eugeniusz S. 艁azowski „Prywatna Wojna”, Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”.

漏 COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!