29 stycznia 1944 r. Niemcy rozstrzelali trzecią grupę żołnierzy KZ-AK ze Stalowej Woli w Pełkiniach k. Jarosławia

Pomnik w miejscu egzekucji w Pełkiniach (woj. podkarpackie)

29 stycznia 1944 r. w Pełkiniach koło Jarosławia (woj. podkarpackie) Niemcy rozstrzelali 21 zakładników w odwecie za zastrzelenie dwóch policjantów przez żołnierzy AK. Wśród ofiar egzekucji było siedmiu żołnierzy Korpusu Zachodniego Armii Krajowej ze Stalowej Woli (woj. podkarpackie). Była to trzecia i ostatnia grupa żołnierzy stalowowolskiego KZ-AK, którą Niemcy rozstrzelali na przełomie 43-44 roku. Trzy egzekucje na żołnierzach Korpusu Zachodniego zakończyły działalność oddziału w Stalowej Woli.

Oddział Korpusu Zachodniego sformowany został w 1941 r. w Stalowej Woli przez podporucznika rezerwy Kazimierza Kazimierczaka, komendanta stalowowolskiej Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW) i Alojzego Holeksy jako oddział dywersyjny NOW. Oddział ten po powołaniu Armii Krajowej przez Polskie Państwo Podziemne, został scalony z AK początkiem 1943 roku i podlegał komendzie obwodu Nisko-Stalowa Wola AK. KZ-AK w Stalowej Woli zrzeszał około 30 wysiedlonych żołnierzy przybyłych do Stalowej Woli z Poznania, Śląska i Zagłębia.

Wpadka i aresztowanie

7 grudnia 1943 r. oddział KZ wraz z żołnierzami Kedywu obwodu Nisko-Stalowa Wola AK wspólnie wyruszyli za Stalową Wolę w lasy do pobliskiego Przyszowa, w celu odkopania zakopanej wcześniej we wrześniu 1939 roku broni. Po udanej akcji wydobycia broni z terenu niemieckiego poligonu, żołnierze wyruszyli z powrotem do Stalowej Woli. Podczas powrotu zaczął padać śnieg. W chwili dotarcia do Stalowej Woli śnieg przestawał już padać, ale po nocnej akcji zostały na śniegu ślady. Następnego dnia z rana Niemcy zaciekawieni śladami postanowili sprawdzić dokąd wiodą. Po śladach na śniegu trafili na trop, który prowadził do baraku na Ozecie (dzielnicy Stalowej Woli) gdzie mieszkał żołnierz KZ Antoni Ochędzan. Tam też pod barakiem ukryta była zdobyta broń, którą Niemcy wykryli. W domu Ochędzana gestapo aresztowało domownika oraz żołnierza KZ Franciszka Katę, jego gościa z nocnej eskapady.

Po wpadce natychmiast zaczęły się aresztowania w Zakładach Południowych w Stalowej Woli (niem. Stahlwerke Braunschweig Werk Stalowa Wola), gdzie pracowali niemalże wszyscy żołnierze stalowowolskiej KZ. W sumie Niemcy zdołali aresztować około 40 osób, wśród których znaleźli się prawie wszyscy uczestnicy wspomnianej wyprawy po broń. Jeden z żołnierzy AK Henryk Liniewiecki ps. „Tom” podczas aresztowania w Zakładach Południowych zdecydował się zażyć cyjanek potasu gdy zorientował się, że przyszło po niego Gestapo. Liniewiecki po spożyciu trucizny za chwilę zmarł. Niemcy zakopali jego ciało na terenie Zakładów pod wieżą ciśnień. Jedynie żołnierzom Kedywu udało się uniknąć aresztowania. Wówczas nie wszyscy z Kedywu i KZ się znali więc prawdopodobnie to ocaliło żołnierzy Kedywu przed ich dekonspiracją.

Egzekucja trzeciej i ostatniej grupy

Trzecią i ostatnią egzekucję na członkach stalowowolskiego Korpusu Zachodniego Niemcy wykonali 29 stycznia 1944 r. w Pełkiniach koło Jarosławia (woj. podkarpackie), małej wsi oddalonej około 75 km. na południe od Stalowej Woli. W grupowej egzekucji zginęli następujący członkowie Korpusu Zachodniego oraz inni lokalni polscy więźniowie Niemców:

1. Aleksander Będkowski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
2. Henryk Skulski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
3. Antoni Marcinkowski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
4. Roman Polak ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
5. Rudolf Paterek z Charzewic, żołnierz KZ
6. Adam Zaręba ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
7. Zenon Łabuś ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
8. Zbigniew Kłos z Jarosławia
9. Tadeusz Głowa z Jarosławia
10. Franciszek Głowa z Jarosławia
11. Stanisław Rudny z Jarosławia
12. Józef Dybka z Niska
13. Aleksander Misztal z Bachór
14. Marian Grzenda z Jarosławia
15. Piotr Małek z Jarosławia
16. Mikołaj Kudła z Pełkini
17. Mieczysław Bojarski z Pełkini
18. Michał Bojarski z Pełkini
19. Antoni Skotnicki z Pełkini
20. Wojciech Skotnicki z Pełkini
21. Stanisław Rzucidło z Obojnej

Trzecia i ostatnia egzekucja w Pełkiniach była najliczniejsza, bo oprócz siedmiu żołnierzy stalowowolskiego KZ-AK, Niemcy rozstrzelali dodatkowych 14 zakładników z pobliskich miejscowości oraz mieszkańców Pełkin. Egzekucja, w której znalazła się trzecia grupa członków stalowowolskiego KZ była odwetem Niemców za zastrzelenie przez AK w Pełkiniach urzędnika niemieckiej policji Lachmanna i policjanta granatowego Leciejewskiego. Grupa zakładników z KZ-AK była ostatnią spośród aresztowanych w Stalowej Woli w grudniu 1943 r. Po tej egzekucji Korpus Zachodni w Stalowej Woli przestał istnieć.

Cześć Ich Pamięci!

---

Czytaj więcej: Korpus Zachodni Armii Krajowej

---

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Stanisław Dąbrowa-Kostka „Hitlerowskie Afisze Śmierci”, Eugeniusz S. Łazowski „Prywatna Wojna”, Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”.

© COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!