Akcja „Burza” na terenie Stalowej Woli i Rozwadowa

Do lipca 1944 r. Niemcy w Stalowej Woli i Rozwadowie zdo艂ali mocno os艂abi膰 struktury Armii Krajowej aresztuj膮c wielu 偶o艂nierzy konspirant贸w. Os艂abione oddzia艂y AK nie by艂y w stanie podj膮膰 ostatecznej walki przeciwko wycofuj膮cemu si臋 niemieckiemu okupantowi. W efekcie stalowowolska AK nie podj臋艂a 偶adnych zamierzonych dzia艂a艅 w ramach Akcji „Burza”.聽

Rozkaz z Londynu

Naczelny W贸dz Polskich Si艂 Zbrojnych w Londynie, gen. broni Kazimierz Sosnkowski, w pa藕dzierniku 1943 przesy艂a w艂adzom krajowym nakaz poprzedzenia wej艣cia sowieckiej Armii Czerwonej wzmo偶on膮 akcj膮 sabota偶owo-dywersyjn膮 i poleca pozostanie w konspiracji.

20 listopada 1943 r. Komendant G艂贸wny Armii Krajowej, gen. Tadeusz Komorowski wydaje rozkaz rozpocz臋cia przygotowa艅 do og贸lnopolskiej akcji skierowanej przeciw wycofuj膮cym si臋 wojskom niemieckim, bezpo艣rednio przed wkroczeniem sowieckiej Armii. Plan og贸lnopolskiej akcji o krypt. „Burza” zak艂ada przej臋cie w艂adzy nad Polsk膮 wykorzystuj膮c si艂 sowieckiej Armii Czerwonej.

Niezrealizowane plany聽

Ju偶 po rozkazie naczelnego wodza Komendant Obwodu Kazimierz Pilat ps. „Zaremba” przyst膮pi艂 do rozplanowania dzia艂a艅 oddzia艂贸w obwodu w ramach akcji „Burza”. Ju偶 jesieni膮 1943 r. ka偶da z plac贸wek obwodu „Niwa” (Nisko – Stalowa Wola) na rozkaz komendanta zacz臋艂a przygotowywa膰 si臋 do akcji. W po艂owie listopada 1943 r. Komendant „Zaremba” zwo艂a艂 zebranie dow贸dc贸w pluton贸w podporz膮dkowanych rozwadowskiej plac贸wce AK „Wilcze 艁yko”. Wynikiem zebrania by艂o opracowanie szczeg贸艂owego planu dzia艂a艅 w ramach Akcji „Burza” na terenie Rozwadowa i Charzewic (dzisiejszych dzielnic Stalowej Woli).

W sprawozdaniu rozwadowskiej plac贸wki „Wilcze 艁yko” nr 17 z 15 listopada 1943 r. odnotowano kolejny plan dzia艂a艅:

1) „Skowron” (Ryszard 艢li偶y艅ski) obejmuje – kierownictwo powstania na plac贸wce „Wilcze 艁yko” i osobi艣cie odpowiedzialny jest przed komend膮 obwodu.

2) Opanowanie parowozowni i dworca osobowego wykonaj膮 „Lew” (Henry Paterek) i sta艂ym miejscem koncentracji ich oddzia艂贸w b臋dzie las za parowozowni膮.

3) Rozbrojenie plutonu 偶andarmerii w maj膮tku Lubomirskich wykonuj膮 „Wolski” (J贸zef Kruczkiewicz-Wachsman) i „Bosak” (Kazimierz Moskal).

4) Zabezpieczenie dr贸g na plac贸wce wykonuj膮 „Zag艂oba” (Rudolf Golik), „Lipi艅ski” (Bronis艂aw Laba) w punktach:

a) „Zag艂oba” na przeje藕dzie kolejowym Turbia – Rozwad贸w.

b) „Lipi艅ski” na przeje藕dzie kolejowym na szosie Bojan贸w – Rozwad贸w i skrzy偶owania szos Rozwad贸w – Stalowa Wola i Rozwad贸w – Bojan贸w.

5) Most na Sanie opanuje „Szarski” (NN) plutonami zza Sanu.

6) Pluton „Dzi臋cio艂a” (J贸zef Fedorowski) do specjalnej dyspozycji komendanta obwodu.

7) M.P. kom. powstania plac贸wki – teren dworca punkt opatrunkowy, obok dworca kolejowego.

 

 

Zabezpieczenie Zak艂ad贸w Po艂udniowych聽

Zasadniczym celem akcji na terenie Stalowej Woli by艂o zabezpieczenie Zak艂ad贸w Po艂udniowych (dzisiejszych teren贸w Huty Stalowa Wola) przed dewastacj膮 i wywo偶eniem maszyn i urz膮dze艅, ponadto planowano zabezpieczy膰 elektrowni臋 oraz dokona膰 likwidacji wycofuj膮cych si臋 Niemc贸w i Volksdeutsch贸w. Do tych zada艅 mia艂 przyst膮pi膰 Zasa艅ski oddzia艂 partyzancki „Kmicica” (Jana Or艂a), niestety po czerwcowych bitwach na tzw. „Porytowym Wzg贸rzu” (Sturmwind I) oddzia艂 si臋 rozsypa艂 i wykona膰 swoich zada艅 w ramach akcji nie m贸g艂.

Aresztowania i egzekucje zabi艂y potencja艂

Niemcki wywiad do lipca 1944 r. stanowczo os艂abi艂 ni偶a艅sko-stalowowolskie struktury AK rozpracowuj膮c i aresztuj膮c konspirant贸w w ca艂ym obwodzie. W marcu 1944 r. Niemcy zdo艂ali aresztowa膰 i zabi膰 Komendanta Obwodu Kazimierza Pilata, nast臋pnie w maju rozbili Kedyw mieszc膮cy si臋 w Rozwadowie, w wyniku czego wielu akowc贸w zbieg艂o lub wpad艂o w r臋ce Niemc贸w. Chaos jaki zapanowa艂 w lipcu 1944 r. nowe dow贸dztwo obwodu nie by艂o w stanie opanowa膰. Przeniesienie Komendy Obwodu i Kedywu do Rudnika r贸wnie偶 niczemu nie pomog艂o, jedynie spowodowa艂o wi臋kszy chaos odcinaj膮c komunikacj臋 Stalowej Woli z Komend膮.

Warunki jakie zaistnia艂y ko艅cem lipca 1944 r. na kilka dni przed wej艣ciem Sowiet贸w wykluczy艂y przeprowadzenie zaplanowanej akcji w ca艂o艣ci. Szansy na podj臋cie jakichkolwiek walk z wycofuj膮cymi si臋 Niemcami by艂y marne, Niemcy wci膮偶 posiadali pot臋偶n膮 przewag臋 militarn膮 nad stalowowolsk膮 AK, kt贸ra w tym momencie ci膮gne艂a resztakami si艂. Nikt jeszcze wtedy nie przypuszcza艂, 偶e za rogiem jest ju偶 kolejny i r贸wnie brutalny wr贸g …. Armia Czerwona i sowieckie NKWD.

cdn…

MW/Fundacja KEDYW

 

oprac. na podst. materia艂贸w Eugeniusza 艁azowskiego, Dionizego Garbacza, Marii Rehorowskiej.