3 czerwca 1992 r. odszedł Wacław Górski – żołnierz wywiadu AK Stalowej Woli | Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)

(fot. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli)

prof. Wacław Górski ps. „Żmuda”

ur. 16 grudnia 1907 r. – zm. 3 czerwca 1992 r.
Żołnierz wywiadu strategicznego AK Stalowa Wola
Nauczyciel Tajnych Komplet
Żołnierz „Wolność i Niezawisłość” (WiN)

Wacław Górski urodził się 16 grudnia 1907 r. we wsi Żabno pow. Tarnobrzeski. Był synem Anny i Jana. Jego rodzice byli ludźmi, dla których wiara i miłość do Ojczyzny stanowiły naczelne wartości. Miłość do ludzi i patriotyzm, który zaszczepili młodemu Wacławowi rodzice pozostał z nim przez całe życie. W 1920 r. ukończył szkołę podstawową w Żabnie. 27 maja 1927 r. zdał egzamin dojrzałości w Seminarium Nauczycielskim w Rudniku nad Sanem.

Praca zawodowa

Przed wojną pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Woli Węgierskiej, później w Jarosławiu i Pruchniku. Był kierownikiem pięcio klasowej szkoły powszechnej w Wiązownicy. W trakcie pracy nauczycielskiej wciąż doskonalił swoje kwalifikacje. W 1938 r. ukończył Państwowy Instytut Nauczycielski w Warszawie, a jego praca dyplomowa pt. „Analiza psychologiczna wspomnień z wczesnego dzieciństwa” została wydrukowana w Ruchu Pedagogicznym. W tym czasie otworzyła się przed Wacławem Górskim perspektywa pracy naukowej pod kierunkiem Floriana Znanieckiego. Jednak decyzją władz oświatowych został przeniesiony do powstającego Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) z zadaniem organizowania szkoły powszechnej w Stalowej Woli.

Wybuch wojny i konspiracja

Rok szkolny w siedmioklasowej Szkole Podstawowej nr 1 w Stalowej Woli rozpoczął się 17 września 1938 r. Pierwszym jej kierownikiem został Wacław Górski. Po wybuchu wojny w 1939 r. nauka rozpoczęła się dopiero 14 października. Po zajęciu przez Niemców Stalowej Woli, nowe okupacyjne władze zakazały wykładania literatury polskiej, historii i geografii. Wkrótce Wacław Górski został powiadomiony przez dyrektora I Liceum Ogólnokształcącego w Nisku o istniejącej w Polsce podziemnej władzy (Polskie Państwo Podziemne), która wydała polecenie nauczycielom natychmiastowego uruchomienia szkół z pełnym programem tajnego nauczania. Niestety już 6 listopada pod pozorem konferencji Niemcy ściągnęli nauczycieli z całego powiatu do Niska i aresztowali większość z nich. Wśród aresztowanych było 33 mężczyzn i 15 kobiet. Aresztowania nie objęły nauczycieli pochodzenia ukraińskiego, oszczędzono też matki małych dzieci. Wraz z aresztowanymi Wacław Górski znalazł się w więzieniu na rzeszowskim zamku. Tam w więzieniu nauczyciele porozumieli się i ustalili, że rozpoczną tajne nauczanie po ewentualnym zwolnieniu. Tak też się stało i od razu po zwolnieniu z więzienia Wacław Górski wraz z Witoldem Habdank-Kossowskim zaczęli w swoich mieszkaniach tajne nauczanie dla stalowowolskiej młodzieży.

Po powołaniu Armii Krajowej zaczął działalność konspiracyjną w stalowowolskiej AK i przyjął pseudonim „Żmuda”. Był żołnierzem i szefem wywiadu strategicznego Armii Krajowej, który działał na terenie Stalowej Woli, obejmował okupowane Zakłady Południowe (COP) i węzeł kolejowy w Rozwadowie. W 1944 r. Gestapo wpadło na ślad jego pracy konspiracyjnej, jednak dzięki szybkiemu ostrzeżeniu nie udało się aresztować Wacława Górskiego. Dzięki dużej życzliwości wielu ludzi udało się mu ukryć w powiecie dębickim.

Po wojnie

Po wojnie powrócił do Stalowej Woli i nadal pełnił funkcję kierownika szkoły w Stalowej Woli, uczestniczył w organizowaniu szkolnictwa i kształceniu nauczycieli w powiecie niżańskim, udzielał się w Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP).

W latach 1945-47 sprawował mandat radnego w Miejskiej Radzie Narodowej w Stalowej Woli. Z jego inicjatywy po wojnie nie powrócono w Stalowej Woli do literowych nazw ulic, nadając im nowe na sesji z dnia 17 kwietnia 1945 r.

Po rozwiązaniu Armii Krajowej kontynuował prace konspiracyjną przeciwko nowemu sowieckiemu okupantowi w szeregach „Wolność i Niezawisłości” (WiN). W 1947 r. został kolejny raz aresztowany, tym razem przez Urząd Bezpieczeństwa (UB) i oskarżony o przynależność do tajnej organizacji WiN. Po 3 latach więzienia we Wronkach powrócił do Stalowej Woli ze zniszczonym zdrowiem, dodatkowo jako „wróg Polski Ludowej” nie mógł pracować jako pedagog. Ponieważ komunistyczne władze zabroniły mu pracy zawodowej jako pedagog, podjął pracę jako robotnik w Hucie Stalowa Wola, a następnie w stalowowolskiej Elektrowni. Powrócił dopiero do szkolnictwa oficjalnie, na prośbę Miejskiej Rady Narodowej w 1956 r. Tego roku ponownie podjął pracę jako profesor w Liceum dla Pracujących w Stalowej Woli. W 1962 r. ukończył psychologię na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie rozpoczął pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował w poradniach psychologicznych w Stalowej Woli i Nisku. 2 maja 1973 r. otrzymał Medal Pamiątkowy wydany z okazji 100-lecia Akademii Umiejętności za wkład pracy nad dziejami tajnej oświaty. Był oddanym pedagogiem, posiadał wielką wiedzę historyczną, pedagogiczna i psychologiczną. Biegle władał językiem niemieckim i angielskim.

W 1974 r. przeszedł na emeryturę. Został członkiem Komitetu Organizacyjnego Filii KUL w Stalowej Woli. W 1980 r. był współorganizatorem Klubu Inteligencji Katolickiej w Stalowej Woli. Był jednym z twórców pierwszych struktur koła dzisiejszego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Stalowej Woli.

W 1991 r. wyrokiem sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważniono wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie z 1948 roku, w wyniku czego Wacław Górski został zrehabilitowany. Niestety kilkuletni pobyt w ubeckich więzieniach na zawsze odbił się na jego zdrowiu, z którym miał kłopoty do końca swego życia.

Był żonaty, z żoną Heleną mieli trzy córki. Zmarł 3 czerwca 1992 r. w wieku 84 lat. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Jego imię nosi dziś jedna ze stalowowolskich ulic oraz Szkoła Podstawowa nr 1, której budowę zapoczątkował jeszcze przed wojną.

Grób rodziny Górskich na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Cześć Jego Pamięci!

MW/Fundacja KEDYW

Bibliografia: Archiwum Muzeum kierownictwa Dywersji Armii krajowej (w organizacji), PSP Nr 1 w Stalowej Woli im. Wacława Górskiego, http://stalowowolanie.pl/

Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie społecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza działalność opiera się na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osiągniemy celu! WESPRZYJ NAS!

Konto bankowe: SANBank Nadsański Bank Spółdzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kartą płatniczą przez system płatności PayPal