4.03.1925 r. urodzi艂 si臋 Kazimierz G艂az ps. „呕bik” – 偶o艂nierz oddzia艂u NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka

WKazimierz G艂az ps. „呕bik”

ur. 4 marca 1925 r. – zm. 14 lipca 1998 r.

艁膮cznik Armii Krajowej plac贸wki Kurzyna Ma艂a (woj. podkarpackie)
呕o艂nierz oddzia艂u NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka


Kazimierz G艂az urodzi艂 si臋 4 marca 1925 r. we wsi Kurzyna Ma艂a ko艂o Ulanowa w woj. Lwowskim (obecnie woj. podkarpackie). By艂 synem J贸zefa i Apolonii z d. Bie艅ko. W Kurzynie Ma艂ej ucz臋szcza艂 do siedmioletniej Szko艂y Powszechnej, kt贸r膮 uko艅czy艂 w czerwcu 1939 roku. Wybuch wojny we wrze艣niu 1939 r. uniemo偶liwi艂 mu dalsz膮 nauk臋 w szkole zawodowej.

Konspiracja

W kwietniu 1942 roku, jako 17-letni ch艂opiec zosta艂 przyj臋ty do m艂odzie偶owej grupy na szkolenie 艂膮cznik贸w kierowanej przez oddzia艂 NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka. Na prze艂omie 1942-1943 roku by艂 ju偶 mocno zaanga偶owany w pomoc partyzantom dzia艂aj膮cym w pobliskich lasach. By艂 jak wspomina艂 w swoich powojennych wspomnieniach „zaufanym ch艂opakiem do r贸偶nych polece艅, mniej wa偶nych i niebezpiecznych czynno艣ci konspiracyjnych (jak) przenoszenie broni, meldunk贸w i zawiadomie艅…”.聽

W 1943 r. gdy mia艂 ju偶 uko艅czone 18 lat stopniowo wykonywa艂 coraz powa偶niejsze zadania. Swoj膮 dzia艂alno艣膰 opisywa艂 tak: „Jest ju偶 rok 1943. Teraz ju偶 coraz cz臋艣ciej kontaktuje si臋 z czynnymi partyzantami. S艂u偶臋 tak samo, jak inni koledzy, pomoc膮 tym ludziom przy przynoszeniu broni ze skrytek do innych miejsc, przy jej czyszczeniu i odkonserwowaniu, przechowuj臋 te偶 czasem bro艅 w ukryciu. Pe艂ni臋 te偶 skrycie funkcj臋 艂膮cznika i obserwatora, nie rzucaj膮cego si臋 w oczy, ani nie odpadaj膮cego w podejrzenie konfident贸w. Prze偶ywam to bardzo, to jest co艣 wielkiego dla mnie, mie膰 w r臋kach prawdziwy karabin, pistolet, granat i to w takiej sytuacji 艣miertelnego zagro偶enia….”

Matka Boska Kode艅ska, kt贸ra towarzyszy艂a Kazimierzowi G艂azowi przez ca艂膮 wojn臋. (zbiory rodzinne)

W czerwcu 1943 r. Kazimierz G艂az uko艅czy艂 szkolenie w oddziale „Ojca Jana” i zaprzysi臋偶ony zosta艂 jako pe艂noprawny 偶o艂nierz oddzia艂u 27 czerwca przyjmuj膮c pseudonim „呕bik”. Po powrocie do domu z przysi臋gi powiadomi艂 o tym fakcie swoj膮 matk臋, kt贸ra tak odpowiedzia艂a: „Z艂o偶y艂e艣 przysi臋g臋, to 偶eby艣 jej dochowa艂.” a nast臋pnie wr臋czy艂a mu obrazek Matki Boskiej Kode艅skiej m贸wi膮c: „We藕 ten obrazek, miej go zawsze przy sobie i wracaj ca艂y i zdrowy do domu”. Od tej pory obrazek M.B. towarzyszy艂 Kazimierzowi przez ca艂e 偶ycie, szczeg贸lnie przez najtrudniejsze chwile okupacji niemieckiej.

Aresztowanie i wyw贸z do Niemiec

Kazimierz G艂az by艂 zaprzysi臋偶onym partyzantem oddzia艂u „Ojca Jana” zaledwie 2 tygodnie, gdy zosta艂 aresztowany 9 lipca 1943 r. w swojej rodzinnej wsi przez Niemc贸w. W贸wczas w tych okolicach Niemcy przeprowadzali przeciwpartyzanck膮 pacyfikacj臋, kt贸ra nie omin臋艂a Kurzyny Ma艂ej i okolicznych wsi. Po aresztowaniu znalaz艂 si臋 w grupie mieszka艅c贸w Kurzyny Ma艂ej, kt贸r膮 wywieziono pocz膮tkowo do obozu przej艣ciowego w Janowie Lubelskim (woj. lubelskie), a nast臋pnie do obozu w Budzyniu (woj. wielkopolskie). 28 lipca 1943 roku za艂adowany zosta艂 do bydl臋cego wagonu i wywieziony zosta艂 w g艂膮b niemieckiej III Rzeszy.

W niemieckich obozach Kazimierz G艂az pozosta艂 ju偶 do ko艅ca wojny. Pocz膮tkowo trafi艂 do obozu w Dortmund, p贸藕niej by艂 ob贸z KL Buchenwald i ci臋偶ka praca w kopalni w臋gla „Ewald-Fortsetsung”. W sierpniu 1944 r. zosta艂 przetransportowany do kolejnego obozu do miejscowo艣ci Bocholt, gdzie przydzielony zosta艂 do budowy bunkr贸w i umocnie艅 na zachodnim froncie, wzd艂u偶 rzeki Ren przy holenderskiej granicy. W czasie pobytu w obozie w Bocholt pracowa艂 tak偶e w grupie wi臋藕ni贸w, kt贸rych wywo偶ono do rabowania willi i dom贸w na terenie okupowanej Holandii. Tam jak wspomina艂 by艂 cz艂onkiem grupy, kt贸ra przeznaczona zosta艂a do 艂adowania skradzionych kosztowno艣ci tj. fortepian贸w, dywan贸w, kryszta艂贸w, obraz贸w, 偶yrandoli, mebli i wszelkich innych warto艣ciowych przedmiot贸w, z kt贸rych Niemcy okradali holenderskie domy.

Ucieczka z obozu i wyzwolenie

23 marca 1945 r. w okolicach Bocholt gdzie znajdowa艂 si臋 ob贸z Kazimierza G艂aza, wojska alianckie rozpocz臋艂y bombardowanie terenu przed przesuwaj膮cym si臋 frontem od strony Holandii. Bombardowanie nie omin臋艂o r贸wnie偶 obozu, w kt贸rym wi臋ziony by艂 Kazimierz. Podczas bombardowania uszkodzony zosta艂 jego barak i ogrodzenie co umo偶liwi艂o jemu wydostanie si臋 po za teren obozu. Prze偶ywszy bombardowanie Kazimierz postanowi艂 wraz z koleg膮 z obozu wykorzysta膰 sytuacj臋 i zbiegli w pobliskie lasy. Nast臋pne kilka dni dwaj uciekinierzy sp臋dzili w艣r贸d spadaj膮cych bomb i wystrza艂贸w artylerii.

31 marca 1945 roku po o艣miu dniach g艂odni, zmarzni臋ci i zm臋czeni poszukiwaniem jedzenia natrafili na patrol ameryka艅skiego wojska US Army. Jak si臋 okaza艂o obydwaj prze偶yli przej艣cie frontu i byli ju偶 na wyzwolonym przez ameryka艅skie wojsko terenie. Po kr贸tkim pobycie z ameryka艅skim wojskiem Kazimierz G艂az i jego kolega przetransportowani zostali do obozu przej艣ciowego w Wiesbaden, a nast臋pnie do obozu ko艂o Frankfurtu nad Menem sk膮d p贸藕niej wr贸ci艂 do Polski.

Kazimierz G艂az ps. „呕bik” w Ludowym Wojsku Polskim (LWP) (fot. MKDAK)

Powr贸t do Polski

Kazimierz G艂az powr贸ci艂 do Polski 18 pa藕dziernika 1945 roku poci膮giem osobowym do Rudnika nad Sanem (woj. podkarpackie), z kt贸rego musia艂 jeszcze przej艣膰 kolejne 13 kilometr贸w pieszo do rodzinnego domu. W domu zasta艂 zdewastowane i zniszczone gospodarstwo i og贸ln膮 n臋dz臋, ale pomimo tego by艂 szcz臋艣liwy, 偶e dotar艂 w domu.

Kazimierz G艂az po wojnie o偶eni艂 si臋 ze Stanis艂aw膮, z kt贸r膮 mia艂 syna Janusza i c贸rk臋 Ann臋. Zanim jednak za艂o偶y艂 rodzin臋 ze Stanis艂aw膮, musia艂 odby膰 przymusow膮 s艂u偶b臋 w Ludowym Wojsku Polskim (LWP).

Po s艂u偶bie w LWP Kazimierz wraz z rodzin膮 przeprowadzi艂 si臋 do Stalowej Woli gdzie pozosta艂 ju偶 do 艣mierci. Po 1990 roku by艂 aktywnym cz艂onkiem 艢wiatowego Zwi膮zku 呕o艂nierzy Armii Krajowej Ko艂a w Stalowej Woli. Nale偶a艂 tak偶e do Stowarzyszenia Polak贸w Poszkodowanych Przez III Rzesz臋.

B臋d膮c ju偶 na emeryturze Kazimierz G艂az opisa艂 swoj膮 dzia艂alno艣膰 w formie wspomnie艅, kt贸re w przysz艂o艣ci zostan膮 zaprezentowane w powstaj膮cym Muzeum Kedywu. Do艣wiadczenia wojenne Kazimierz zosta艂y tak偶e opisane w dw贸ch ksi膮偶kach pt. „Ucieczki ku wolno艣ci” oraz „Zachowa膰 Pami臋膰”.

Kazimierz G艂az zmar艂 14 lipca 1998 roku. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Legitymacja 艢Z呕AK Kazimierza G艂aza

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

 

MW/ MKDAK

Bibliografia: Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Maszynopis Kazimierz G艂aza „Wspomnienia”, Wspomnienia wnuczki Barbary Bieganowskiej.

漏 COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!