30 lipca 1954 r. zgin膮艂 Boles艂aw Usow ps. „Konar” – dow贸dca w NOW-AK i NZW

por. Boles艂aw Usow ps. „Konar”, „呕ar”

ur. 18 lipca 1913 r. – zm. 30 lipca 1954 r.

呕o艂nierz Wojska Polskiego II RP – wrzesie艅 ’39
呕o艂nierz Armii Krajowej
呕o艂nierz i dow贸dca oddzia艂u le艣nego NOW-AK „Ojca Jana”, „OP-44” Franciszka Przysi臋偶niaka
Komendant Narodowego Zjednoczenia聽Wojskowego聽(NZW) Obwodu Jaros艂aw


Porucznik Boles艂aw Usow urodzi艂 si臋 18 lipca 1913 r. w Rypinie ko艂o Torunia. By艂 synem Jana i Leokadii z d. Bonewicz. Mia艂 starszego brata Bazylego, kt贸ry podczas wojny u偶ywa艂 imienia Walenty. W pobliskiej Brodnicy nad Drewc膮 uko艅czy艂 Gimnazjum i rozpocz膮艂 Szko艂臋 Podchor膮偶ych Rezerwy Piechoty. W 1935 r. rozpocz膮艂 studia na Wydziale Le艣nym Szko艂y G艂贸wnego Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, kt贸r膮 uko艅czy艂 po wojnie w 1948 r. uzyskuj膮c tytu艂 in偶yniera le艣nika.

S艂u偶ba w WP II RP.

S艂u偶b臋 wojskow膮 odby艂 w 68 pp. Wojska Polskiego II RP i uzyska艂 stopie艅 podporucznika. We wrze艣niu 1939 r. bra艂 udzia艂 w kampanii wrze艣niowej i walczy艂 w obronie Warszawy.聽 W Warszawie podczas usuwania zniszcze艅 spotyka koleg臋 ze studi贸w Hrabi臋 Marka Zamojskiego, kt贸ry proponuje mu prac臋 przy urz膮dzaniu las贸w w dobrach Zamojskich, Boles艂aw Usow przyjmuje t臋 propozycj臋 i pod koniec 1939 r. udaje si臋 z matk膮 i rodze艅stwem na dzisiejsze p贸艂nocne woj. Podkarpackie do Huty Krzeszowskiej, gdzie zostaje nadle艣niczym w dobrach ordynata Zamojskiego.

Konspiracja

Boles艂aw Usow ps. „Konar” (fot. S. Puchalski)

W czasie niemieckiej okupacji dzia艂a艂 w konspiracji i zosta艂 偶o艂nierzem Armii Krajowej. 10 wrze艣nia 1943 r. zosta艂 aresztowany wraz z bratem Walentym w budynku Nadle艣nictwa Huty Krzeszowskiej przez bi艂gorajskie Gestapo, kt贸re znalaz艂o w budynku bro艅, amunicj臋, maszyn臋 do pisania, powielacz, pras臋 konspiracyjn膮 i aparat radiowy. Podczas przes艂ucha艅 w wi臋zieniu w Bi艂goraju zosta艂 poddany brutalnym torturom lecz nie wyda艂 nikogo. Kilka dni p贸藕niej, 24 wrze艣nia 1943 r. zostaje odbity wraz z 16 wi臋藕niami z wi臋zienia przez wsp贸ln膮 akcj臋 oddzia艂u AK „呕egoty” Tadeusza Sztumberg-Rychtera, wspieranego przez oddzia艂 „Groma” (NN) i oddzia艂 NSZ „Z臋ba” Leonarda Zub-Zdanowicza. Boles艂aw Usow wyko艅czony torturami Gestapo musia艂 by膰 wyniesiony z aresztu podczas odbicia i przej艣膰 kilkumiesi臋czn膮 rekonwalescencj臋.

Po powrocie do zdrowia, w grudniu 1943 r. wst膮pi艂 do oddzia艂u le艣nego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka, dzia艂aj膮cego w贸wczas na dzisiejszym p贸艂nocnym Podkarpaciu w okolicach Las贸w Janowskich. W styczniu 1944 r. zosta艂 mianowany zast臋pc膮 dow贸dcy Franciszka Przysi臋偶niaka. W szeregach oddzia艂u „Ojca Jana” dowodzi艂 wieloma akcjami. W czerwcu 1944 r. zostaje wyznaczony dow贸dc膮 oddzia艂u „Ojca Jana” gdy Franciszek Przysi臋偶niak udaje si臋 na narad臋 dow贸dztwa. W tym czasie oddzia艂 znajduje si臋 w Lasach Janowskich, gdzie Niemcy rozpoczynaj膮 zacie艣nia膰 pier艣cie艅 wok贸艂 Las贸w Janowskich podczas niemieckiej akcji „Sturmwind I”, kt贸ra mia艂a na celu oczyszczenie tego terenu z licznych oddzia艂贸w partyzanckich dzia艂aj膮cych w tym rejonie.

Akcja „Sturmwind I” by艂a najwi臋ksz膮 akcj膮 przeciw partyzanck膮 w okupowanej Polsce, w akcji niemcy otoczyli kilka tysi臋cy partyzant贸w NOW, AK oraz sowieckiej partyzantki i polskiej komunistycznej partyzantki z Armii Ludowej (AL). Kulminacj膮 walki by艂a bitwa na tzw. „Porytowym Wzg贸rzu”, w Lasach Janowskich. W czasie walk na Porytowym Wzg贸rzu, dow贸dcy sowieckich oddzia艂贸w walcz膮cych z Niemcami zdecydowali po艂膮czy膰 si艂y wszystkich oddzia艂贸w podczas walk i ustalili, 偶e ze wzgl臋du na znajomo艣膰 terenu przez oddzia艂 „Ojca Jana” wyznaczyli Boles艂awa Usowa dow贸dc膮 i powierzyli mu przebicia si臋 z okr膮偶enia, ze swoim oddzia艂em na czele. W ci臋偶kich walkach stoczonych na Porytowym Wzg贸rzu, w nocy z 14 na 15 czerwca 1944 r. Boles艂awowi Usowi „Konarowi” udaje si臋 przebi膰 niemiecki pier艣cie艅 i bezpiecznie wyprowadza wszystkich partyzant贸w z niemieckiego okr膮偶enia, ratuj膮c kilka tysi臋cy 偶o艂nierzy wszystkich ugrupowa艅.

Konspiracja antysowiecka

Wkr贸tce po walkach na Porytowym Wzg贸rzu oddzia艂 „Ojca Jana” zosta艂 rozformowany i po pojawieniu si臋 w lipcu 1944 r. Armii Czerwonej na terenach dzisiejszego Podkarpacia, wszyscy 偶o艂nierze podziemia musieli si臋 ukrywa膰 przed poszukuj膮c膮 ich sowieck膮 NKWD.

Niebawem Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW) zostaje przekszta艂cona w Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW) i podejmuje dalsz膮 walk臋 z Sowietami i polskim komunistami. W lutym 1945 r. Boles艂aw Usow zostaje awansowany na stopie艅 porucznika i zostaje mianowany Komendantem NZW Obwodu Jaros艂aw.

Ko艅cem 1945 r. zagro偶ony aresztowaniem wyje偶d偶a do Kwidzyna, gdzie podejmuje prac臋 jako nadle艣niczy w Lasach Pa艅stwowych powstaj膮cego PRL.

Legitymacja nadle艣niczego Boles艂awa Usowa. (fot. Fundacja KEDYW)

Aresztowanie,聽prze艣ladowanie i tragiczna 艣mier膰

W lutym 1946 r. Urz膮d Bezpiecze艅stwa (UB) wpada na trop „Konara”, zostaje aresztowany przez UB i przewieziony do wi臋zienia w Lublinie. Jednak po dw贸ch tygodniach zostaje zwolniony z aresztu prawdopodobnie za spraw膮 Miko艂aja Kunickiego ps. „Mucha”, dow贸dcy polsko-sowieckiego oddzia艂u partyzanckiego, kt贸ry walczy艂 z Boles艂awem Usowem na Porytowym Wzg贸rzu i po艣wiadczy艂 u komunistycznych w艂adz za Usowem. Po wyj艣ciu z wi臋zienia powraca do Kwidzyna, gdzie zostaje inwigilowany przez UB, a偶 do swojej tragicznej 艣mierci.

Porucznik Boles艂aw Usow „Konar” zgin膮艂 30 lipca 1954 r. w niewyja艣nionych okoliczno艣ciach w wypadku drogowym jad膮c na motocyklu. By艂 Kawalerem. Spoczywa w rodzinnym grobie na Cmentarzu Parafialnym 艣w. Jakuba w Toruniu.

Odznaczenia

W 1948 r. po艣miertnie odznaczony Kawalerem Orderu Virtuti Militari. W 1998 r. zosta艂 upami臋tniony tablic膮 na ko艣ciele Bazyliki Konkatedralnej w Stalowej Woli przez koleg贸w z oddzia艂u „Ojca Jana” i cz艂onk贸w 艢wiatowego Zwi膮zku 呕o艂nierzy Armii Krajowej Ko艂a w Stalowej Woli.

Tablica upami臋tniaj膮ca Boles艂awa Usowa ps. „Konar” na Bazylice Konkatedralnej w Stalowej Woli.

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

 

MW/Fundacja KEDYW
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji). Stanis艂aw Puchalski „Partyzanci Ojca Jana”.


Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie spo艂ecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!聽

Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal