Wpadka Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko鈥揝talowa Wola

Historyczne „Kino Skoczka”. Dawna tajna baza Kedywu krypt. „G贸rka”, obecnie siedziba powstaj膮cego Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej聽 (fot. Muzeum Regionalne w St. W.)

18 maja 1944 roku przed 艣witem pod siedzib膮 dawnego kina (obecnie powstaj膮ce Muzeum Kedywu) gdzie Armia Krajowa ulokowa艂a tajn膮 baz臋 Kedywu krypt. „G贸rka”, zjawi艂o si臋 dw贸ch gestapowc贸w, kt贸rzy poszukiwali zdenuncjonowanego 偶o艂nierza Kedywu „Leszka Kami艅skiego”. Drzwi otworzy艂a im mieszkaj膮ca na parterze Janina Kalarus i o艣wiadczy艂a, 偶e „taki tutaj nie mieszka”, o艣wiadczy艂a im r贸wnie偶, 偶e „tutaj mieszka Czes艂aw Kami艅ski”. Oczywi艣cie chodzi艂o o t膮 sam膮 osob臋, kt贸ry w艣r贸d koleg贸w z konspiracji by艂 znany z pseudonim贸w „Leszek” oraz „G艂az”. Zdezorientowani Niemcy postanowili zweryfikowa膰 poszukiwanego przez nich osobnika i poszli na pobliski dworzec kolejowy by zatelefonowa膰 i zweryfikowa膰 czy to ta sama osoba. W tym czasie w areszcie Gestapo w Stalowej Woli trwa艂o 艣ledztwo Zbigniewa Gogojewicza ps. „Ostoja”, kt贸ry zdradzi艂 Niemcom osob臋 „Leszka Kami艅skiego”. Gdy uda艂o im si臋 potwierdzi膰, 偶e to ta sama osoba szybko powr贸cili w poszukiwaniu Kami艅skiego.

W mi臋dzy czasie Janina Kalarus zaalarmowa艂a o tym co si臋 dzieje mieszkanki budynku Zofi臋 i Krystyn臋 Skowron, prywatnie dwie siostry i 艂膮czniczki Kedywu. Zofia Skowron natychmiast pobieg艂a na rozwadowski rynek do domu dow贸dcy rozwadowskiej plac贸wki AK (krypt. „Wilcze 艁yko”) by zawiadomi膰 Go o „wizycie” Gestapo w Kedywie. Krystyna za艣 w tym samym czasie uda艂a si臋 na poddasze do lokalu Kedywu by zaalarmowa膰 przebywaj膮cych tam 偶o艂nierzy o wizycie. Wszyscy natychmiast zacz臋li si臋 ubiera膰 i chowa膰 na strychu kompromituj膮ce dokumenty i bro艅.

Na ucieczk臋 niestety nie by艂o ju偶 czasu, gestapowcy szybko wr贸cili b臋d膮c ju偶 pewni kogo poszukuj膮, od razu udali si臋 na strych kamienicy. Chwil臋 potem na strychu rozp臋ta艂a si臋 strzelanina mi臋dzy 偶o艂nierzami Kedywu i gestapowcami. Ostrzeliwani gestapowcy zacz臋li zbiega膰 schodami w d贸艂, a za nimi 偶o艂nierze Kedywu, kt贸rzy przedostali si臋 przez balkon na pierwszym pi臋trze i przeskoczyli na parter do kina. Zanimi zamkn臋艂y drzwi siosty Skowrom i wraz z matk膮 uciek艂y bocznymi drzwiami z budynku.

Nast臋pnie z sali kina uda艂o si臋 wydosta膰 偶o艂nierzom tj. poszukiwanemu Czes艂awowi Kami艅skiemu ps. „G艂az”, Stanis艂awowi Korfelowi ps. „Korski” i Zygmuntowi Kajzerowi ps. „Ma艂y”, oni we trzech wyskoczyli przez okno kina i bezpiecznie zbiegli do pobliskich Charzewic. Dow贸dca Kedywu – oficer dywersji Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret” w tym czasie podj膮艂 pr贸b臋 przebicia si臋 przez stacj臋 PKP mieszcz膮c膮 si臋 naprzeciw kina. W ten spos贸b „Kret” chcia艂 odwr贸ci膰 uwag臋 Niemc贸w od uciekaj膮cych w przeciwnym kierunku jego 偶o艂nierzy. Niestety b臋d膮c ju偶 po drugiej stronie stacji, „Kreta鈥 dopad艂y niemieckie kule z czekaj膮cego na stacji poci膮gu z niemieckim wojskiem. Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zgin膮艂 na miejscu bohatersk膮 艣mierci膮.

Pi膮ty i ostatni z 偶o艂nierzy z grupy znajduj膮cej si臋 w Kedywie tego dnia Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”, nie wydosta艂 si臋 z sali kinowej. Wkinie zasta艂o go niemieckie wojsko i zosta艂 tam 艣miertelnie raniony granatem. By膰 mo偶e „Kryspin” jako ostatni zawaha艂 si臋 i nie wyskoczy艂 bo us艂ysza艂 strza艂y. Po akcji Niemcy rozkazali wyci膮gn膮膰 Szumielewicza z kina i kazali zawo艂a膰 do niego lekarza by go ratowa膰. Niemcy liczyli, 偶e jeszcze uda si臋 wyci膮gn膮膰 z niego informacje. Do rannego Szumielewicza wkr贸tce przyby艂 dr Hieronim Kraso艅 (te偶 偶o艂nierz AK). Dr Kraso艅 widz膮c, 偶e jest w stanie agonalnym postanowi艂 da膰 Szumielewiczowi du偶膮 dawk臋 morfiny. To mia艂o u艣mierzy膰 jego b贸l i uniemo偶liwi膰 ewentualne kompromituj膮ce zeznania. Gdy Szumielewicz by艂 ju偶 konaj膮cy Gestapo za艂adowa艂o go do samochodu i udali si臋 z nim w kierunku Stalowej Woli. Mo偶e chcieli Go skonfrontowa膰 z przechodz膮cym 艣ledztwo Gogojewiczem? Co wydarzy艂 si臋 dalej nie wiadomo. Niemcy prawdopodobnie dobili Szumielewicza i gdzie艣 zakopali, cia艂o jego nigdy nie zosta艂o odnalezione. Zbigniew Gogojewicz „Ostoja”, od kt贸rego zacz膮艂 si臋 tragiczny cykl wydarze艅 trafi艂 do wiezienia w Rzeszowie i uratowa艂 si臋 godz膮c si臋 na haniebn膮 wsp贸艂prac臋 z Niemcami.

18 maja 1944 r. tajna baza Kedywu Armii Krajowej krypt. „G贸rka” w Rozwadowie przesta艂a istnie膰. Kilka dni p贸藕niej now膮 baz臋 Kedywu rozkaza艂 odtworzy膰 w Rudniku nad Sanem komendant obwodu.

MW

漏 COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!