18 maja 1944 r. – Likwidacja Kedywu przez niemieckie Gestapo

Historyczna „G贸rka” dawna tajna baza Kedywu, dzisiejsza siedziba powstaj膮cego Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej聽 (fot. Muzeum Regionalne w St. W.)
18 maja 1944 roku na tzw. „G贸rce” zjawi艂o si臋 dw贸ch gestapowc贸w, kt贸rzy poszukiwali „Leszka Kami艅skiego” cz艂onka Kedywu. Drzwi otworzy艂a im mieszkaj膮ca na parterze Janina Kalarus i o艣wiadczy艂a, 偶e taki tutaj nie mieszka, o艣wiadczy艂a im r贸wnie偶, 偶e tutaj mieszka jedynie „Czes艂aw Kami艅ski”. Oczywi艣cie chodzi艂o o Czes艂awa, kt贸ry w艣r贸d koleg贸w z konspiracji by艂 znany jako Leszek . Zdezorientowani Niemcy poszli prawdopodobnie na dworzec kolejowy by zatelefonowa膰 i zweryfikowa膰 czy to ta sama osoba. W mi臋dzy czasie Janina Kalarus zaalarmowa艂a o tym co si臋 dzieje mieszkanki „G贸rki” – Zofi臋 i Krystyn臋 Skowron – siostry i 艂膮czniczki Kedywu. Zofia Skowron natychmiast pobieg艂a do domu dow贸dcy rozwadowskiej plac贸wki AK o krypt. „Wilcze 艁yko” na rozwadowski rynek by Go zawiadomi膰 o „wizycie” Gestapo. 聽Krystyna za艣 w tym samym czasie uda艂a si臋 na poddasze do lokalu Kedywu by zaalarmowa膰 przebywaj膮cych tam 偶o艂nierzy o „wizycie” gestapowc贸w. Wszyscy natychmiast zacz臋li si臋 ubiera膰 i chowa膰 na strychu kompromituj膮ce rzeczy.
Na ucieczk臋 niestety nie by艂o ju偶 czasu, bo gestapowcy szybko wr贸cili i b臋d膮c ju偶 bardziej pewni od razu udali si臋 na strych kamienicy. Chwil臋 potem na strychu rozp臋ta艂a si臋 strzelanina mi臋dzy 偶o艂nierzami Kedywu i gestapowcami. Ostrzeliwani gestapowcy zacz臋li zbiega膰 schodami w d贸艂, a za nimi konspiranci, kt贸rzy przedostali si臋 przez balkon do kina. Zanimi zamkne艂y drzwi siosty Skowrom i wraz z matk膮 uciek艂y tylnymi drzwiami.
Nast臋pnie z sali kina uda艂o si臋 wydosta膰 偶o艂nierzom – Czes艂awowi Kami艅skiemu ps. „G艂az”, Stanis艂awowi Korfelowi ps. „Korski” i Zygmuntowi Kajzerowi ps. „Ma艂y”, we trzech wyskoczyli przez okno kina i bezpiecznie zbiegli do pobliskich Charzewic, gdzie si臋 ukryli. Dow贸dca Kedywu – Oficer Dywersji Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret” postanowi艂 ucieka膰 przez stacj臋 PKP mieszcz膮c膮 si臋 naprzeciw 鈥滸贸rki鈥, prawdopodobnie by zabra膰 uwag臋 Niemc贸w od uciekaj膮cych w przeciwnym kierunku jego 偶o艂nierzy. Niestety b臋d膮c ju偶 po drugiej stronie stacji, „Kreta鈥 dopad艂y niemieckie kule z czekaj膮cego na stacji poci膮gu z niemieckim wojskiem. Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zgin膮艂 na miejscu.
Pi膮ty i ostatni z 偶o艂nierz z grupy znajduj膮cej si臋 na 鈥滸贸rce” tego dnia -Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”, nie wydosta艂 si臋 z sali kinowej. W聽kinie dopad艂o go niemieckie wojsko i zosta艂 tam 艣miertelnie raniony granatem. Niemcy nakazali wyci膮gn膮膰 Szumielewicza z kina i kazali zawo艂a膰 do niego lekarza by go ratowa膰, Niemcy liczyli, 偶e jeszcze uda si臋 uzyska膰 jeszcze z niego zeznania. Do rannego Szumielewicza wkr贸tce przyby艂 dr Hieronim Kraso艅 (r贸wnie偶 cz艂onek AK). Dr Kraso艅 widz膮c, 偶e jest w stanie agonalnym postanowi艂 da膰 Szumielewiczowi du偶膮 dawk臋 morfiny, by u艣mierzy膰 jego b贸l i by uniemo偶liwi膰 zeznania. Gdy Szumielewicz by艂 ju偶 konaj膮cy Gestapo za艂adowa艂o go do samochodu i udali si臋 z nim w kierunku Stalowej Woli. Niemcy prawdopodobnie dobili Szumielewicza i gdzie艣 zakopali, cia艂o jego nigdy nie zosta艂o odnalezione.
18 maja 1944 r. Kedyw Armii Krajowej Obwodu Nisko – Stalowa Wola na tzw. „G贸rce” przesta艂 istnie膰.
Po kilku dniach Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zosta艂 pochowany na rozwadowskim cmentarzu. Po wojnie zosta艂 ekshumowany i przeniesiony do Mauzoleum 呕o艂nierzy AK na Cmentarz Komunalny w Stalowej Woli, tam spoczywa do dzi艣 w艣r贸d innych stalowowolskich Bohater贸w AK.
Kto zdradzi艂?
Wcze艣niej w maju 1944 r. zosta艂 aresztowany 偶o艂nierz AK z Rozwadowa Zbigniew Gogojewicz ps. „Ostoja”. Wed艂ug powojennych relacji by艂ych 偶o艂nierzy AK to „Ostoja” podpisa艂 list臋 konfident贸w by uratowa膰 swoje 偶ycie, to on prawdopodobnie zdradzi艂 Niemcom naziwisko Kami艅skiego.
MW/Fundacja KEDYW
Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie spo艂ecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!聽
Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal