Andrzej Niżyński ps. „Łazik”
6 sierpnia 1924 – 7 listopada 2013
Harcerz Szarych Szeregów (Warszawa)
Żołnierz Armii Krajowej Żgrupowania „Zaglowiec” – II Obwódu „Żywiciel” (Żoliborz) – (Okręg Warszawa AK)
Żołnierz II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Andrzej Niżyński urodził się 6 sierpnia 1924 roku we Lwowie na Kresach Wschodnich. Był synem Leopolda i Heleny z d. Donhoffer. Miał młodszą siostrę Krystynę. Od młodych lat związany był z harcerstwem, do którego wstąpił wieku 13 lat. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Andrzej uczył się w Państwowym Liceum i Gimnazjum w Grodnie na Kresach Wschodnich.
Okupacja niemiecka
W 1940 roku Andrzej Niżyński został harcerzem konspiracyjnego Zgrupowania Pułku „Baszta” Szarych Szeregów na Żoliborzu w Warszawie i przyjął pseudonim „Łazik”. W ramach szkoleń warszawskiego Kedywu Armii Krajowej przeszedł później szkolenie w tajnej podchorążówce.
Powstanie Warszawskie
Wybuch Powstania Warszawskiego zastał Andrzeja na Żoliborzu. Po rozpoczęciu powstania przez AK został przydzielony do Zgrupowania „Żaglowiec” w ramach II obwodu „Żywiciel” warszawskiego okręgu Armii Krajowej, z którym walczył do upadku Powstania. W Powstaniu walczyła także jego młodsza siostra Krystyna, która mimo młodego wieku (16 lat) również przyłączyła do walki. Przydzielona została jako łączniczka-sanitariuszka do Zgrupowania „Radosław” pod pseudonimem „Krysia Zakurzona”. Krystyna zginęła w Powstaniu, zamordowana została przez Niemców pod koniec września 1944 roku w rejonie kościoła św. Wojciecha n Woli.
Po upadku Powstania Andrzej znalazł się w niemieckiej niewoli i wysłany został do niemieckiej III Rzeszy do obozu jenieckiego „Stalag XI-A” w Altengrabow. W niemieckim obozie spędził 8 miesięcy, tj. do wyzwolenia w maju 1945 roku. Tam dowiedział się, że jego Ojciec Leopold Niżyński został w 1945 roku aresztowany przez sowiecką NKWD i zaginął bez wieści. Sam obawiając się podobnego losu postanowił nie wracać do Polski i udał się z innymi polskimi jeńcami pociągiem do Włoch.
Włochy i II Korpus PSZ
Po przybyciu do Włoch Andrzej Niżyński wstąpił do II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (PSZ) pod dowództwem generała Władysława Andersa. W II Korpusie przeszedł szkolenie wojskowe i został podchorążym w korpusie łączności. Po zakończeniu działań II Korpusu we Włoszech przetransferowany został wraz PSZ do Anglii. Podczas pobytu w Anglii chcąc kontynuować edukację zapisał się do Polish University College działającego w ramach London University. Później studiował inżynierię na politechnice Northern Polytechnic College gdzie otrzymał specjalizację w komunikacji elektronicznej.
Podczas pobytu w Londynie Andrzej poznał przyszłą żonę i byłą harcerkę Szarych Szeregów Danutę, która również walczyła w Powstaniu Warszawskim. Andrzej i Danuta pobrali się w Londynie. Po kilku latach w Anglii postanowili wyjechać do USA.
Życie w USA
W 1951 roku Andrzej wraz z żoną Danutą przybyli do USA i początkowo zamieszkali w Chicago w stanie Illinois. Później przeprowadzili się do południowej Kalifornii i zamieszkali w mieście Glendale na przedmieściach Los Angeles, gdzie pozostali już przez całe swoje życie. Tutaj wychowywali swoje dzieci Basię, Jacka i Konrada.
W Kalifornii przez wiele lat Andrzej pracował jako inżynier elektroniki w przemyśle obronnym USA. W swojej wieloletniej karierza zarządzał projektami dla takich renomowanych firm jak Litton Industries, Lockheed oraz Ampex.
Mieszkając w Kalifornii był bardzo aktywnym w życiu Polonii. Przez wiele lat był członkiem zarządu Polskiej Szkoły w Los Angeles oraz wieloletnim prezesem Zespołu tanecznego „Krakusy”, działającego przy polskiej parafii w Los Angeles. Pan Andrzej Niżyński był także jednym z twórców powstałego w 1966 roku w Los Angeles Stowarzyszenia Weteranów Armii Krajowej (Home Army Veterans Association), w którym przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Koła.
Andrzej Niżyński (w środku) i zespół taneczny „Krakusy” z Los Angeles. Zdjęcie z ok 1981-1984 r. (fot. Zespół Krakusy)
W 1976 roku był członkiem komitetu powitalnego kardynała Karola Wojtyły, podczas jego wizyty w Los Angeles. Podczas oficjalnych obchodów i spotkań z polskimi i amerykańskimi dygnitarzami Andrzej asystował przyszłemu papieżowi.
W 1984 roku Andrzej Niżyński był członkiem polskiego komitetu podczas państwowych obchodów 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Los Angeles. Podczas obchodów Andrzej wraz z żoną Danutą zorganizowali wystawę 18 plansz, na których przedstawiona była historia Armii Krajowej i jej działalność w czasie niemieckiej okupacji Polski. Wystawa ta później wystawiana była w kilku miejscach w USA. W 1984 roku Andrzej Niżyński był także reprezentantem polskiego komitetu na forum podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles.
Upamiętnił ojca i siostrę
Andrzej wraz z jego mamą Heleną byli fundatorami dwóch tablic pamiątkowych umieszczonych na kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu w Warszawie, które upamiętniają zamordowanego przez NKWD ojca Leopolda Niżyńskiego oraz zamordowaną w Powstaniu Warszawskim siostrę Krystynę Niżyńską ps. „Krysia Zakurzona”.
Odznaczenia
Za swoje zasługi w walce o niepodległość Polski Andrzej Niżyński otrzymał wiele nagród i medali. Odznaczony był m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Powstania Warszawskiego, Krzyżem Walecznych oraz medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”. Ponadto był nagrodzony wieloma nagrodami za działalność na rzecz Polski i Polonii w USA. Andrzej Niżyński jako weteran II wojny światowej orędował przez wiele lat u władz USA za przyjęciem Polski do NATO, za co m.in. otrzymał od Polonii amerykańskiej nagrodę „Polonia Award 2012”.
Andrzej Niżyński zmarł w USA 7 listopada 2013 roku. Spoczywa wraz ze swoją żoną na cmentarzu Forest Lawn w Glendale w stanie Kalifornia.
Pamiątki Powstańca w Stalowej Woli
W 2019 roku kilka eksponatów po Andrzeju Niżyńskim trafiło do zbiorów przyszłego Muzeum Kedywu dzięki Fundacji KEDYW. Eksponaty podarowały dzieci Pana Andrzeja.
Cześć Jego Pamięci!
MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Wiadomości Polonijna „News of Polonia”, Muzeum Powstania Warszawskiego.
© COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!