Andrzej Niżyński ps. „Łazik”

6 sierpnia 1924 – 7 listopada 2013

Harcerz Szarych Szeregów w Zgrupowaniu Pułku „Baszta” (Warszawa)
Żołnierz Armii Krajowej Zgrupowania „Żaglowiec” w Powstaniu Warszawskim (II Obwód AK „Żywiciel” Żoliborz)
Żołnierz II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie

Andrzej Niżyński urodził się 6 sierpnia 1924 roku we Lwowie na Kresach Wschodnich. Był synem Leopolda i Heleny z d. Donhoffer. Miał młodszą siostrę Krystynę ps. „Krysia Zakurzona”, która też walczyła i zginęłą w Powstaniu Warszawskim. Od młodych lat związany był z harcerstwem, do którego wstąpił wieku 13 lat. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Andrzej uczył się w Państwowym Liceum i Gimnazjum w Grodnie na Kresach Wschodnich.

Okupacja niemiecka

W 1940 roku Andrzej Niżyński został harcerzem konspiracyjnego Zgrupowania Pułku „Baszta” Szarych Szeregów na Żoliborzu w Warszawie i przyjął pseudonim „Łazik”. W ramach szkoleń warszawskiego Kedywu Armii Krajowej przeszedł później szkolenie w tajnej podchorążówce.

Powstanie Warszawskie

Wybuch Powstania Warszawskiego zastał Andrzeja na Żoliborzu. Po rozpoczęciu powstania przez AK został przydzielony do Zgrupowania „Żaglowiec” w ramach II obwodu „Żywiciel” warszawskiego okręgu Armii Krajowej, z którym walczył do upadku Powstania. W PW walczyła także wspomniana wyżej młodsza siostra Krystyna ps. „Krysia Zakurzona”, która mimo młodego wieku (16 lat) również przyłączyła do walki. Służyła w PW jako łączniczka-sanitariuszka w Zgrupowaniu „Radosław”. Krystyna zginęła w PW około 24 września 1944 r. Zamordowana została przez Niemców w rejonie kościoła św. Wojciecha przy ul. Wolskiej na Woli.

Po upadku Powstania Andrzej znalazł się w niemieckiej niewoli i wysłany został do niemieckiej III Rzeszy do obozu jenieckiego „Stalag XI-A” w Altengrabow. W niemieckim obozie spędził 8 miesięcy, tj. do wyzwolenia w maju 1945 roku. Tam dowiedział się, że jego Ojciec Leopold Niżyński został w 1945 roku aresztowany przez sowiecką NKWD i zaginął bez wieści. Sam obawiając się podobnego losu postanowił nie wracać do Polski. Po wypuszczeniu z oboz udał się z innymi polskimi jeńcami pociągiem do Włoch.

Włochy i II Korpus PSZ

Po przybyciu do Włoch Andrzej Niżyński wstąpił do II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (PSZ) pod dowództwem generała Władysława Andersa. W II Korpusie przeszedł szkolenie wojskowe i został podchorążym w korpusie łączności. Po zakończeniu działań II Korpusu we Włoszech przetransferowany został wraz PSZ do Anglii. Podczas pobytu w Anglii chcąc kontynuować edukację zapisał się do Polish University College, działającego w ramach London University. Później studiował inżynierię na politechnice Northern Polytechnic College, gdzie otrzymał specjalizację w komunikacji elektronicznej.

Podczas pobytu w Londynie Andrzej poznał przyszłą żonę i byłą harcerkę Szarych Szeregów Danutę, która również walczyła w Powstaniu Warszawskim. Andrzej i Danuta pobrali się w Londynie. Po kilku latach w Anglii postanowili wyjechać do USA.

Życie w USA

W 1951 roku Andrzej wraz z żoną Danutą przybyli do USA i początkowo zamieszkali w Chicago w stanie Illinois. Później przeprowadzili się do południowej Kalifornii gdzie zamieszkali na przedmieściach Los Angeles w mieście Glendale. Tam wychowywali swoje dzieci Basię, Jacka oraz Konrada i pozostali już przez całe swoje życie.

W Kalifornii przez wiele lat Andrzej pracował jako inżynier elektroniki w przemyśle obronnym USA. W swojej wieloletniej karierza zarządzał projektami dla takich renomowanych firm jak Litton Industries, Lockheed oraz Ampex.

Mieszkając w Kalifornii był bardzo aktywnym w życiu Polonii. Przez wiele lat był członkiem zarządu Polskiej Szkoły w Los Angeles oraz wieloletnim prezesem Zespołu tanecznego „Krakusy” działającego przy polskiej parafii w Los Angeles. Andrzej Niżyński był także jednym z twórców powstałego w 1966 roku w Los Angeles Stowarzyszenia Weteranów Armii Krajowej (Home Army Veterans Association), w którym przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Koła.

W 1976 roku Andrzej Niżyński był członkiem komitetu powitalnego kardynała Karola Wojtyły podczas jego wizyty w Los Angeles. Podczas oficjalnych obchodów i spotkań z polskimi i amerykańskimi dygnitarzami Andrzej asystował przyszłemu papieżowi.

W 1984 roku Andrzej Niżyński był członkiem polskiego komitetu podczas państwowych obchodów 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Los Angeles. Podczas obchodów Andrzej wraz z żoną Danutą zorganizowali wystawę 18 plansz, na których przedstawiona była historia Armii Krajowej i działalność AK w czasie niemieckiej okupacji Polski. Wystawa ta później wystawiana była w kilku miejscach w USA. W 1984 roku Andrzej Niżyński pełnił funkcję reprezentanta polskiego komitetu na forum podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles.

Upamiętnił ojca i siostrę

Andrzej wraz z jego mamą Heleną byli fundatorami dwóch tablic pamiątkowych umieszczonych w Warszawie na kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu. Tablice upamiętniają zamordowanego przez NKWD ojca Leopolda Niżyńskiego oraz zamordowaną w Powstaniu Warszawskim siostrę Krystynę Niżyńską ps. „Krysia Zakurzona”.

Odznaczenia

Za swoje zasługi w walce o niepodległość Polski Andrzej Niżyński otrzymał wiele nagród i medali. Odznaczony był m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Powstania Warszawskiego, Krzyżem Walecznych oraz medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”. Ponadto był nagrodzony wieloma nagrodami za działalność na rzecz Polski i Polonii w USA. Andrzej Niżyński jako weteran II wojny światowej orędował przez wiele lat u władz USA za przyjęciem Polski do NATO, za co m.in. otrzymał od Polonii amerykańskiej nagrodę „Polonia Award 2012”.

Andrzej Niżyński zmarł 7 listopada 2013 roku w Los Angeles w USA. Spoczywa wraz ze swoją żoną na cmentarzu Forest Lawn w Glendale w stanie Kalifornia.

Pamiątki Powstańca w Stalowej Woli

W 2019 roku kilka eksponatów po Andrzeju Niżyńskim trafiło do zbiorów przyszłego Muzeum Kedywu dzięki Fundacji KEDYW, której eksponaty podarowały dzieci Pana Andrzeja dla przyszłego Muzeum.

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Wiadomości Polonijna „News of Polonia”, Muzeum Powstania Warszawskiego.

© 2016-2025 MKDAK. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!