8 września 1914 r. urodził się Marian Sądej ps. „Murzyn” – żołnierz WP, NOW (Okręg COP) | Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)

Marian Sądej ps. „Murzyn”

8 września 1914 – 2 listopada 1943

Żołnierz Wojska Polskiego II RP
Żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW Okręg COP)

Marian Sądej urodził się 8 września 1914 roku w Nisku w województwie lwowskim (obecnie woj. podkarpackie). Był synem Antoniego i Anny z d. Zaguła. W Nisku ukończył Szkołę Powszechną, po której rozpoczął Szkołę Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 2 w Śremie (woj. wielkopolskie). Następnie pełnił służbę zawodową w 10 pułku piechoty Wojska Polskiego II RP w Łowiczu (woj. łódzkie). W 1939 roku walczył w kampanii wrześniowej, z której trafił do niemieckiej niewoli.

Niemieckie obwieszczenie z dnia 2 listopada 1943 r., na którym Niemcy powiadomili o rozstrzelaniu Mariana Sądeja ps. „Murzyn” (fot. zbiory T. Puchalski)

Niemiecka okupacja

Marian Sądej w 1940 roku wydostał się z niemieckiego aresztu i powrócił do rodzinnego Niska. Wkrótce znalazł zatrudnienie w pobliskiej Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie) gdzie rozpoczął pracę jako pomocnik elektromontera.

Konspiracja antyniemiecka

W czasie niemieckiej okupacji Marian Sądej nawiązał kontakty z narodową konspiracją, która w tym czasie tworzyła komórki w Nisku i Stalowej Woli i gdzie ze względu na przemysł zbrojeniowy (Zakłady Południowe – COP) powstał odrębny okręg Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW COP). W 1942 roku dowództwo NOW zorganizowało w Nisku tajną Szkołę Podchorążych i Podoficerów, do której przystąpił Marian Sądej i w której wkrótce został wykładowcą.

Aresztowanie i śmierć

W październiku 1943 roku Niemcy wpadli na trop konspiracyjnej szkoły NOW w Nisku i doszło do zdrady. Gdy rozpoczęły się aresztowania uczestników szkolenia, Marian Sądej nie został na czas uprzedzony o wpadce. 31 października 1943 roku niemieckie Gestapo zdołało aresztować Mariana podczas pracy w Elektrowni w Stalowej Woli i wywieziony został początkowo do aresztu w Nisku i później do Jarosławia (woj. podkarpackie), gdzie został rozstrzelany 2 listopada 1943 roku w nieznanym miejscu. Jak podali Niemcy na rozplakatowanym Obwieszczeniu w Jarosławiu, na którym widniał Marian Sądej, zakładnicy zostali skazani na śmierć i rozstrzelani „za nielegalną działalność”. Miejsce egzekucji nigdy nie zostało ustalone i nie zostały do dziś odnalezione ciała rozstrzelanych w egzekucji.

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Dionizy Garbacz „Brunatne Lata’, Praca zbiorowa „Oddali życie za Polskę – Żołnierze i Dowódcy Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola.