płk. Andrzej Kiszka ps. „Leszczyna”, „Bogucki”, „Dąb”

21 listopada 1921 – 14 czerwca 2017

Żołnierz Batalionów Chłopskich (BCh Obwód Biłgoraj)
Żołnierz Armii Krajowej (AK Obwód Biłgoraj)
Żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW Okręg Rzeszów)
Żołnierz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW Okręg V Rzeszów)

Andrzej Kiszka urodził się 21 listopada 1921 r. we wsi Maziarnia w woj. lwowskim (obecnie woj. podkarpackie). W 1941 roku podczas niemieckiej okupacji wstąpił do lokalnego oddziału Batalionów Chłopskich i przyjął pseudonim „Leszczyna”. Po powołaniu Armii Krajowej jego oddział podporządkował się AK i wszedł w skład placówki AK w Hucie Krzeszowskiej (woj. podkarpackie). Tuż przed końcem wojny z Niemcami Andrzej Kiszka skierowany został do bazującego w okolicy oddziału partyzanckiego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka.

Konspiracja antykomunistyczna

W sierpniu 1944 roku po wejściu Sowietów na podkarpacie dostał rozkaz od nowych władz do podjęcia służby w tworzonym posterunku Milicji Obywatelskiej (MO) w Hucie Krzeszowskiej. W komunistycznej MO służył do listopada 1944 roku, po czym zdezerterował z obawy przed aresztowaniem i powrócił do rodzinnej wsi gdzie chciał się ukryć przed ewentualnym aresztowaniem. Wkrótce po powrocie do Maziarni nawiązał kontakty poakowskim podziemiem i wkrótce przyłączył do oddziału partyzanckiego swojego kolegi Józefa Zadzierskiego ps. „Wołyniak” (razem służyli w oddziale „Ojca Jana”), który w tym czasie dostał rozkaz utworzenia oddziału w ramach antykomunistycznego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, tworzonego po przemianowaniu NOW na NZW. Później po tragicznej śmierci „Wołyniaka” dowódcą oddziału został mianowany Adam Kusza ps. „Garbaty” i oddział zmienił nazwę na oddział NZW „Garbatego”. W tym czasie stał się oddziałem Pogotowia Akcji Specjalnej NZW. W oddziale „Garbatego” Andrzej Kiszka służył do końca jego istnienia, tj. do 1950 roku kiedy oddział rozbiły został przez komunistyczne służby.

Poszukiwany przez komunistów

Chcąc rozpocząć normalne życie po ogłoszeniu amnestii 22 lutego 1947 roku, Andrzej Kiszka ujawnił się komunistom 16 kwietnia 1947 roku licząc na łaskawe traktowanie. Wkrótce okazało się, że amnestia komunistów była tylko podstępem, a komuniści nie zamierzali ułaskawiać byłych akowców. Wkrótce funkcjonariusze UB z Biłgoraja (woj. lubelskie) rozpoczęli poszukiwać Andrzeja Kiszkę i usiłowali aresztować Go w jego rodzinnym domu, ale i tym razem udało mu się uniknąć aresztowania. Ciągle zagrożony denuncjacją i aresztowaniem postanowił od lata 1952 roku ukrywać się na własna rękę. W lesie kilka kilometrów od rodzinnego domu zbudował sobie niewielki bunkier. W bunkrze tym spędził 9 lat ukrywając się przed komunistami.

Aresztowanie

Andrzej Kiszka w konspiracji pozostał do 31 grudnia 1961 roku, czyli do dnia odkrycia przez UB jego leśnego bunkra pod Nową Hutą (woj. podkarpackie). UB po latach poszukiwania namierzyło jego bunkier, po tym jak został zadenuncjowany przez znaną mu osobę. Zaskoczony Andrzej Kiszka poddał się bez walki mimo, że posiadał broń, amunicję i mógł się skutecznie bronić.

Komunistyczny wyrok

Po szybkiej rozprawie wyrokiem komunistycznego sądu Andrzej Kiszka skazany został na dożywotnie więzienie, które w późniejszym czasie zamienione zostało na 15 lat. Wyrok przesiadywał w więzieniach w Strzelcach Opolskich i Potulicach. W sierpniu 1971 roku został warunkowo zwolniony z więzienia i postanowił wyjechać do województwa szczecińskiego, gdzie pozostał już do swojej śmierci. Tam zmarł 14 czerwca 2017 roku.

Nie dożył pełnej rehabilitacji

21 grudnia 1998 roku Andrzej Kiszka został częściowo zrehabilitowany przez Sąd Wojewódzki w Lublinie, niemniej wnioski o jego rehabilitację sądy ciągle odrzucały i do śmierci nie dożył pełnej rehabilitacji. Mimo to w 2007 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dopiero po śmierci Państwo Polskie całkowicie zrehabilitowało Andrzeja za słuszną walkę z komunistami. Wtedy też został pośmiertnie awansowany na stopień pułkownika.

Upamiętniony przy swoim bunkrze

W 2017 roku dzięki pomocy samorządu podkarpackiej Gminy Pysznica i zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła Obwodu Nisko-Stalowa Wola przy bunkrze Andrzeja Kiszki ustawiony został pamiątkowy krzyż i tablica informacyjna, która opisuje miejsce gdzie płk. Andrzej Kiszka, jako jeden z ostatnich żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, spędził dziewięć długich lat swojego życia.

Poniżej nasz film z tej uroczystości:

(zdjęcia: Mikołaj Fołta)

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Kielce.zznsz.pl

© 2016-2025 MKDAK. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!