Żytomierz Szumbarski ps. „Żyto”, „Ziuk”

16 grudnia 1922 – 28 grudnia 1943

Żołnierz Armii Krajowej (placówka „154” Stalowa Wola)
Żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka

Żytomierz Szumbarski urodził się 16 grudnia 1922 roku w Dąbrowie Górniczej na Śląsku. Był synem Wojciecha i Marianny. Miał starszego brata Zdzisława (także żołnierz NOW-AK ps. „Kali”). W 1940 roku, w czasie niemieckiej okupacji przyjechał do okupowanej Stalowej Woli (obecnie woj. podkarpackie) do starszego brata Zdzisława, gdzie wkrótce rozpoczął pracę w okupowanych Zakładach Południowych (Centralnego Okręgu Przemysłowego) przemianowanego wówczas przez niemców na zakłady zbrojeniowe „Hermann Göring Stahlwerke – Werk Stalowa Wola” i później jeszcze raz na „Stahlwerke Braunschweig GmbH – Werk Stalowa Wola”.

Konspiracja antyniemiecka

Żytomierz Szumbarski podczas pracy w zakładach zbrojeniowych nawiązał kontakty z antyniemiecką konspiracją, która prężnie tam działała i został wkrótce zaprzysiężony do Armii Krajowej. W grudniu 1943 roku, podczas fali aresztowań żołnierzy Korpusu Zachodniego (AK) na terenie Zakładów, zagrożeni aresztowaniem opuścił Stalową Wolę wraz z bratem i udali się na tzw. Zasanie do bazującego tam partyzanckiego oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka, który wówczas współpracował z komendą Obwodu Nisko-Stalowa Wola AK i przyjmował spalonych żołnierzy z obwodu.

Zginął walcząc

Żytomierz Szumbarski zginął 27 grudnia 1943 roku wraz z bratem Zdzisławem w Grabie koło Jarocina (woj. podkarpackie), podczas niemieckiej obławy na wioskę Graba, gdzie podczas świąt Bożego Narodzenia bazował oddział „Ojca Jana”. W bitwie, która rozegrała się z Niemcami, oprócz braci Szymbarskich, zginęło dziewięciu żołnierzy ze Stalowej Woli. O obławie na oddział TUTAJ.

Ekshumacja i uroczysty pogrzeb

31 października 1945 roku bracia Szumbarscy zostali ekshumowani z grupą ośmiu poległych partyzantów ze zbiorowej mogiły w Grabie, i przeniesieni zostali do Mauzoleum Żołnierzy Konspiracji na Cmentarz Komunalny do Stalowej Woli, gdzie 1 listopada 1945 roku odbył się uroczysty pogrzeb ekshumowanych dzień wcześniej żołnierzy.

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Dionizy Garbacz „Stalowa Wola „1937–1945”. Praca zbiorowa „Oddali życie za Polskę – Żołnierze i dowódcy Armii Krajowej Obwodu Nisko–Stalowa Wola”, fot. tytułowe Archiwum D. Garbacza.

© 2016-2025 MKDAK. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!

aktualizacja 16.12.25