18 czerwca 1940 r. Niemcy zabili Jana Zatopia艅skiego – jednego z tw贸rc贸w SZP i ZWZ w Stalowej Woli

Jan Antoni Zatopia艅ski

ur. 24 czerwca 1906 鈥 zm. 18 czerwca 1940
呕o艂nierz S艂u偶by Zwyci臋stwu Polski (SZP) w Stalowej Woli
呕o艂nierz聽Zwi膮zku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Stalowej Woli


Zarz膮d Bratniej Pomocy St. P.W.S.B.M w Poznaniu 1928 r. Jan Zatopia艅ski w pierwszym rz臋dzie. (fot. Fundacja KEDYW)

Jan Antoni Zatopia艅ski urodzi艂 si臋 24 czerwca 1906 r. w 艁odzi (woj. 艂贸dzkie). By艂 synem Walentego i Heleny Zatopia艅skich. By艂 偶onaty z Iren膮, z kt贸r膮 mia艂 syna Janusza oraz c贸rk臋 Barbar臋. Uko艅czy艂 Pa艅stwow膮 Wy偶sz膮 Szko艂臋 Budowy Maszyn i Elektrotechniki w Poznaniu (woj. wielkopolskie). W czasie nauki w P.W.S.B.M w Poznaniu udziela艂 si臋 w studenckiej organizacji samopomocy „Bratnia Pomoc”, w kt贸rej pe艂ni艂 funkcj臋 cz艂onka zarz膮du.

Jeszcze przed wojn膮 pracowa艂 jako konstruktor w Zak艂adach G贸rniczych w Starachowicach (woj. 艣wi臋tokrzyskie), a nast臋pnie przeprowadzi艂 si臋 do Stalowej Woli (woj. podkarpackie), gdzie podj膮艂 prac臋 jako technolog w nowo powsta艂ych Zak艂adach Po艂udniowych (Centralny Okr臋g Przemys艂owy). W Stalowej Woli pracowa艂 r贸wnie偶 jako nauczyciel w gimnazjum przemys艂owym dzia艂aj膮cym przy Zak艂adach Po艂udniowych.

Konspiracja

W Stalowej Woli ju偶 w 1939 roku na terenie okupowanych Zak艂ad贸w Po艂udniowych przemianowanych przez Niemc贸w na „Reichswerke Hermann G贸ring – Werke Stalowa Wola” zacz臋艂y formowa膰 si臋 pierwsze grupy konspiracyjne. Jan Zatopia艅ski wraz z kolegami konstruktorami Marianem Szolcem, Kazimierzem Zahoreckim i Dionizym Komanem zorganizowali pierwsz膮 konspiracyjn膮 kom贸rk臋 struktur zbrojnych Polskiego Pa艅stwa Podziemnego o nazwie S艂u偶ba Zwyci臋stwu Polski. Jeszcze w 1939 r. SZP zosta艂a przemianowana przez gen. W艂adys艂awa Sikorskiego w Zwi膮zek Walki Zbrojnej (ZWZ), a nast臋pnie w 1942 roku w Armi臋 Krajow膮.

Aresztowanie

18 maja 1940 r. Jan Zatopia艅ski zosta艂 aresztowany w fali aresztowa艅 polskiej inteligencji, kt贸r膮 Niemcy urz膮dzili na terenach Stalowej Woli, Rozwadowa i Niska.聽Aresztowania by艂y cz臋艣ci膮 akcji nazwanej przez Niemc贸w „Au脽erordentliche Befriedungsaktion” (AB) czyli „Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej”. Akcja obejmowa艂a ca艂y teren Generalne Gubernatorstwa i mia艂a na celu ca艂kowit膮 likwidacj臋 polskiej inteligencji i os贸b politycznie niebezpiecznych dla niemieckiego porz膮dku.

Wiezienie w Tarnowie

Wkr贸tce po aresztowaniu i po przes艂uchaniach w stalowowolskiej katowni Gestapo, Jan Zatopia艅ski zosta艂 wywieziony z grup膮 wi臋藕ni贸w do O艣wi臋cimia, gdzie Niemcy rozpocz臋li wysy艂a膰 pierwsze transporty do nowego obozu zag艂ady KL Auschwitz. Po przyje藕dzie do KL Auschwitz okaza艂o si臋, 偶e wi臋kszo艣膰 os贸b ze Stalowej Woli nie zosta艂a uj臋ta na li艣cie wi臋藕ni贸w i transport ten odes艂ali z powrotem do wi臋zienia w Tarnowie. W tarnowskim wi臋zieniu Zatopia艅ski wraz z innymi aresztowanymi zostali uznani za niebezpiecznych wi臋藕ni贸w politycznych i osadzeni zostali w pojedynczych celach w oddziale „IV E”.

W tarnowskim wi臋zieniu Jana Zatopia艅skiego i koleg臋 Kazimierza Zahoreckiego Niemcy poddali brutalnym przes艂uchiwaniom. Pierwszym przes艂uchiwanym by艂 Zahorecki, kt贸ry na drugi dzie艅 po przes艂uchaniu pope艂ni艂 samob贸jstwo w swojej celi. Po Zahoreckim przyszed艂 czas na Jana Zatopia艅skiego i tak jak Zahorecki na drugi dzie艅 znaleziony zosta艂 w celi martwy. Jak oznajmili innym w臋zinom Niemcy, Jan Zatopia艅ski powiesi艂 si臋 na kaloryferze, a przy nim le偶a艂 o艂贸wek i kartka, na kt贸rej napisa艂 偶e „przeprasza swoich koleg贸w ze Stalowej Woli, kt贸rych wsypa艂 ale nie m贸g艂 ju偶 wytrzyma膰 bicia”.

艢mier膰 Jana Zatopia艅skiego jak i Zahoreckiego by艂a perfidnym k艂amstwem i manipulacj膮 Niemc贸w. Niemcy zabili swoje ofiary chc膮c da膰 swoim wi臋藕niom do zrozumienia co ich czeka je艣li nie b臋d膮 wsp贸艂pracowali i „sypali” swoich „wsp贸艂-bandyt贸w”. Jan Zatopia艅ski nie wyda艂 nikogo podczas brutalnego 艣ledztwa.

Miejsce poch贸wku

Po 艣mierci w niemieckiej katowni Jana Zatopia艅skiego Niemcy wydali cia艂o Polakom i pochowany zosta艂 na cmentarzu w Tarnowie, na kt贸rym spoczywa do dzi艣, niestety w bezimiennym grobie. Gr贸b Jana Zatopia艅skiego jak i wielu innych w latach powojennych zosta艂y zlikwidowane by zrobi膰 miejsca na nowe poch贸wki.

W 2017 r. Fundacja KEDYW podj臋艂a pr贸b臋 ustalenia miejsc poch贸wk贸w stalowowolskich 偶o艂nierzy ZWZ na tarnowskim cmentarzu wraz z grobem Jana Zatopia艅skiego. Wed艂ug wst臋pnych ustale艅 przy pomocy oddzia艂u IPN w Tarnowie, prawdopodobnie groby stalowowolskich bohater贸w nie zosta艂y przeniesione, jedynie pochowano na nich nowe osoby. Jak zapewnia艂 w贸wczas tarnowski IPN, prace identyfikacyjne mia艂y rozpocz膮膰 si臋 jeszcze w 2018 roku i wszyscy, kt贸rych groby by艂y zlikwidowane mia艂y by膰 przywr贸cone i prawid艂owo opisane. Na rezultaty tych bada艅 wci膮偶 czekamy.

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Barbara Michlak, Praca zbiorowa „Oddali 偶ycie za Polsk臋 – 呕o艂nierze i dow贸dcy Armii Krajowej Obwodu Nisko – Stalowa Wola”, Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”.

漏 COPYRIGHT 2016-2022. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!