Franciszek S艂owik ps. 鈥濻mo艂a鈥
ur. 25 luty 1915 r. – zm 18 maja 2005 r.
呕o艂nierz Wojska Polskiego II RP
呕o艂nierz ZWZ plac贸wki Chwa艂owice (woj. podkarpackie)
呕o艂nierz AK plac贸wki Radomy艣l nad Sanem (woj. podkarpackie)
呕o艂nierz WiN Chwa艂owice (woj. podkarpackie)
Cz艂onek NSZZ „Solidarno艣膰” Stalowa Wola (woj. podkarpackie)
Franciszek S艂owik urodzi艂 si臋 25 lutego 1915 roku w Chwa艂owicach ko艂o Radomy艣la nad Sanem (woj. podkarpackie). W latach 1921-1928 chodzi艂 do szko艂y podstawowej w Chwa艂owicach. Mimo wybitnych zdolno艣ci, warunki materialne rodziny nie pozwoli艂y na kontynuowanie nauki. Podj膮艂 wi臋c prac臋 w gospodarstwie domowym.
S艂u偶ba w wojsku
23 marca 1938 r. powo艂any zosta艂 do wojska, s艂u偶y艂 w 38 pu艂ku piechoty, 3 kompani baonu Lubacz贸w Wojska Polskiego II RP. Jako zdolny i wyr贸偶niaj膮cy si臋 偶o艂nierz zosta艂 skierowany do Szko艂y Podoficerskiej Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) w Czortkowie na Kresach Wschodnich, kt贸r膮 uko艅czy艂 z 8. lokat膮 na 120 偶o艂nierzy.聽 Po uko艅czeniu Szko艂y Podoficerskiej dosta艂 przydzia艂 do kompanii granicznej w Podwo艂oczyskach nad Zbruczem (Kresy Wschodnie). Pod koniec sierpnia 1939 r. z chwil膮 og艂oszenia mobilizacji skierowany zosta艂 do s艂u偶by do Kopczy艅ca na Podolu (Kresy Wschodnie).
We wrze艣niu 1939 r. podczas walk wojennych wycofuj膮c si臋 przez Lw贸w, Przemy艣l do Bochni, bra艂 udzia艂 w obronie mostu na Rabie. Nast臋pnie wycofa艂 si臋 przez Tarn贸w, Rzesz贸w do Rudnika nad Sanem i zn贸w broni艂 mostu, tym razem na Sanie. 13 wrze艣nia 1939 r. w wyniku walk w miejscowo艣ci Zofianka k. Janowa Lubelskiego zosta艂 ci臋偶ko ranny. S艂u偶b臋 w kampanii wrze艣niowej zako艅czy艂 w stopniu starszego sier偶anta.
Konspiracja antyniemiecka
Po powrocie do domu i wyleczeniu ran wst膮pi艂 w szeregi Zwi膮zku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Chwa艂owicach, a nast臋pnie w Armii Krajowej w Radomy艣lu nad Sanem. Jako 偶o艂nierz Armii Krajowej uczestniczy w wielu akcjach bojowych, m.in. w rozbiciu niemieckiego posterunku policji we Wrzawach (woj. podkarpackie), w akcji kt贸rej zosta艂 zlikwidowany dow贸dca posterunku volksdeutch Albert Alscher, za kt贸rego Niemcy p贸藕niej wykonali odwet, zabijaj膮c 25 Polak贸w za maj膮tkiem Lubomirskich w Charzewicach (obecnie dzielnica Stalowej Woli).
Konspiracja antysowiecka
Po wojnie z Niemcami w 1944 roku widz膮c nowe zagro偶enie ze strony Sowiet贸w i polskich komunist贸w pozosta艂 w konspiracji i zdecydowa艂 si臋 na dalsz膮 walk臋 z nowym okupantem. W 1945 roku po rozwi膮zaniu AK wst膮pi艂 do Zrzeszenia 鈥濿olno艣膰 i Niezawis艂o艣膰鈥 (WiN) w swoich rodzinnych Chwa艂owicach, gdzie wkr贸tce zosta艂 mianowany kierownikiem plac贸wki.
1 kwietnia 1948 roku aresztowany zosta艂 przez Urz膮d Bezpiecze艅stwa (UB). Po brutalnym 艣ledztwie i torturach skazany zosta艂 przez Wojskowy S膮d Rejonowy w Rzeszowie na 12 lat pozbawienia wolno艣ci i utrat臋 mienia. Kar臋 wi臋zienia odbywa艂 w Rzeszowie, Wronkach i Piechcinie. Z aresztu zwolniony zosta艂 19 pa藕dziernika 1954 roku. Z komunistycznych wi臋zieni wr贸ci艂 zdruzgotany i schorowany. Po latach tak wspomina艂 ten czas:
鈥濸o wyj艣ciu na wolno艣膰 nie mog艂em wr贸ci膰 do r贸wnowagi 偶yciowej i psychicznej. Stale聽wydawa艂o mi si臋, 偶e obok stoi stra偶nik, po nocach 艣ni艂y mi si臋 kipisze, a r臋ce mimowolnie sk艂ada艂em do ty艂u鈥
Ten bardzo okrutny i wyczerpuj膮cy dla niego czas sp臋dzony w PRL-owskich wi臋zieniach opisa艂 w swojej ksi膮偶ce pt. „A czyny wasze b臋d膮 spisane” wydanej w 2000 roku.
Trzecia konspiracja
Po odbyciu kary za przynale偶no艣膰 do konspiracji antyniemieckiej i antykomunistycznej w 1959 roku przeprowadzi艂 si臋 z rodzin膮 do Charzewic i podj膮艂 prac臋 w Hucie Stalowa Wola. W 1980 roku wst膮pi艂 do tzw. trzeciej konspiracji w szeregi NSZZ 鈥濻olidarno艣膰鈥 w Stalowej Woli, w kt贸rej pozosta艂 jako niez艂omny dzia艂acz do upadku komunistycznej PRL.
Po 1990 roku walczy艂 o dobre imi臋 偶o艂nierzy Armii Krajowej, by艂 wieloletnim cz艂onkiem Zwi膮zku 呕o艂nierzy Armii Krajowej (obecnie 艢wiatowy Zwi膮zek 呕o艂nierzy Armii Krajowej Ko艂o Obwodu Nisko- Stalowa Wola).

Legitymacja Zwi膮zku 呕o艂nierzy AK聽Franciszka S艂owika (fot. Karol Karbarz).
Niez艂omny do ko艅ca – odmawia awansu Prezydentowi RP z komunistycznym rodowodem
18 kwietnia 2001 r. by艂y komunista i prezydent III RP Aleksander Kwa艣niewski mianowa艂 go podporucznikiem Wojska Polskiego. Franciszek S艂owik nie przyj膮艂 tego awansu. Dwukrotnie odsy艂a艂 akt nominacji, protestuj膮c tym samym przeciw stawianiu komunist贸w na r贸wni z 偶o艂nierzami wrze艣nia ’39 roku, ZWZ-AK i podziemia antykomunistycznego z tymi kt贸rzy gorliwie s艂u偶yli w szeregach UB i MO. W 2001 r. odmawiaj膮c odebrania nominacji na podporucznika WP III RP, Franciszek S艂owik odpowiedzia艂:
鈥濼o ja w komunistycznych kazamatach zdrowie straci艂em, a teraz mam stawa膰 w jednym szeregu z tymi, kt贸rzy o utrzymanie komunizmu walczyli? Nigdy!鈥
Niez艂omny Franciszek S艂owik „Smo艂a” zmar艂 18 maja 2005 roku w wieku 90 lat w Charzewicach. Spoczywa na Cmentarzu Parafialnym w Stalowej Woli-Rozwadowie. O woln膮 Polsk臋 walczy艂 ponad po艂ow臋 swojego 偶ycia.
Cze艣膰 Jego Pami臋ci!
MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Franciszek S艂owik „A czyny wasze b臋d膮 spisane”, Maria Rehorowska „Rozwad贸w nad Sanem i Charzewice w konspiracji antyniemieckiej i antysowieckiej”, Mariusz Krzysztofi艅ski,聽OBEP IPN Rzesz贸w.
漏 COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!