Procesja żałobna przechodzi obecną ul. ks. Jerzego Popiełuszki w stronę ul. Ofiar Katynia (fot. MKDAK)

W Uroczystość Wszystkich Świętych 1945 roku w piwnicach przyszłego Mauzoleum pochowani zostali pierwsi żołnierze Armii Krajowej, którzy polegli w czasie II wojny światowej. Pogrzeb żołnierzy AK był pierwszym etapem budowy „Mauzoleum dla poległych w walce konspiracyjnej”, które miało stanowić główną katakumbę żołnierzy konspiracji i centralny pomnik przyszłej kwatery Cmentarza Wojennego na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Pomysł zbudowania Mauzoleum na cześć poległym żołnierzom konspiracji zrodził się jeszcze w 1944 roku i był inicjatywą żołnierza stalowowolskiej Armii Krajowej Władysława Kubikowskiego ps. „Kula”. Dla Władysława Kubikowskiego była to ważna inicjatywa, bardzo bliska jego serca gdyż nie dość, że sam należał do AK, to w wojnie z Niemcami stracił syna Jerzego, żołnierza AK ps. „Mars”.

Pierwsze ekshumacje

Początkiem 1945 roku w mieszkaniu Kubikowskich zawiązał się Komitet Budowy Mauzoleum i wkrótce rozpoczęło się zbieranie pieniędzy na budowę obiektu. Następnie powołany został Komitet Ekshumacyjny, którego zadaniem było ekshumowanie poległych w walkach z Niemcami oraz tych żołnierzy konspiracji zamordowanych w egzekucjach. W krótkim czasie udało się Komitetowi zdobyć stosowne pozwolenia i przystąpiono końcem października 1945 roku do ekshumacji poległych. Wówczas udało się ekshumować 12 poległych żołnierzy AK rozsianych po sąsiednich miejscowościach, a także 10 żołnierzy Korpusu Zachodniego Armii Krajowej zamordowanych w egzekucji w czasie święcenia kościoła św. Floriana w grudniu 1943 roku w Stalowej Woli. Celem Komitetu Budowy Mauzoleum było aby pierwszy pochówek odbył się w Uroczystość Wszystkich Świętych 1 listopada 1945 roku i tak też się stało.

Wielka manifestacja patriotyzmu

Uroczysty pogrzeb ekshumowanych końcem października 22 żołnierzy Armii Krajowej rozpoczął się Mszą Świętą żałobną w kościele św. Floriana, której przewodniczył były kapelan stalowowolskiej Armii Krajowej ks. Józef Skoczyński ps. „Juliusz”. Mimo, że już w tym czasie na dobre trwały łapanki i szykany jeszcze żyjących żołnierzy antyniemieckiej konspiracji i w ogóle wszystkich, którzy kontestowali nową sowiecko-komunistyczną władzę to i tak ludność miasta odważnie wyszła na ulicę z transparentami na cześć swoich bohaterów. Wielka frekwencja kilkuset mieszkańców sprawiła, żę przemarsz z trumnami przez całe miasto jak i pogrzeb w Mauzoleum stał się wielką manifestacją patriotyzmu.

Poniżej kilka zdjęć z przemarszu i ze złożenia trumien żołnierzy w Mauzoleum:

Tego pamiętnego 1 listopada 1945 roku Stalowa Wola uroczyście odprowadziła na wieczną wartę i pochowała w Mauzoleum następujących żołnierzy:

1. Bogusław Gruszka ps. „Wojnicz” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
2. Czesław Karasiński ps. „Oczko” – żołnierz oddziału AK „Kmicica” Jana Orła-Wysockiego poległy w Ulanowie (woj. podkarpackie).
3. Stanisław Korfel ps. „Korski” – żołnierz Kedywu AK Obwodu Nisko-Stalowa Wola poległy w walce z Niemcami w Ulanowie (woj. podkarpackie).
4. Franciszek Kotwica ps. „Bój” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
5. Jerzy Kubikowski ps. „Mars” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
6. Alfred Perkowski ps. „Jur” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
7. Zdzisław Szumbarski ps. „Kali” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
8. Żytomierz Szumbarski ps. „Ziuk” – żołnierz oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka poległy w walce z Niemcami w Grabie (woj. podkarpackie).
9. Robert Tomalik ps „Łysy” – żołnierz oddziału AK „Kmicica” Jana Orła-Wysockiego poległy w Tarnogrodzie (woj. lubelskie).
10. Bronisław Wesołuch – (NN) żołnierz poległy w Domostawie (woj. podkarpackie).
11. Stanisław Radzio – (NN) żołnierz poległy w Nalepach (woj. podkarpackie).
12. Aleksander Chwastikow – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
13. Marian Januszek – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
14. Franciszek Kata – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
15. Kazimierz Kazimierczak – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
16. Alojzy Holeksa – dowódca oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
17. Piotr Muszyński – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
18. Antoni Ochędzan – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
19. Ludwik Piecha – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
20. Czesław Olszewski – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
21. Wiesław Zagoździński – żołnierz oddziału KZ-AK rozstrzelany w egzekucji koło Elektrowni w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).
22. Karol Chyła – leśniczy z Ciemnego Katą rozstrzelany za pomoc partyzantom w Stalowej Woli (woj. podkarpackie).

Historię powstania Mauzoleum przeczytasz TUTAJ.

Cześć Ich Pamięci

Opracowanie i zdjęcia Fundacja KEDYW

© COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!