Niemiecka egzekucja ujętych partyzantów w okolicach Osuch w czerwcu 1944 r.

26 czerwca 1944 r. polscy partyzanci stoczyli największą w okupowanej Polsce bitwę z Niemcami. „Bitwa Nad Sopotem” zwaną również „Bitwą Pod Osuchami” była kulminacją niemieckich akcji przeciwpartyzanckich Sturmwind I i Sturmwind II, przeprowadzonych w czerwcu 1944 r. przed zbliżającym się frontem wschodnim.

W czerwcu 1944 roku Niemcy przystąpili do wykonania dwóch wielkich akcji, które miały na celu wyeliminowanie grup partyzanckich działających w lasach Lipskich, Janowskich oraz w Puszczy Solskiej na południowej Lubelszczyźnie na pograniczu z obecnym woj. Podkarpackim. Leśnie tereny południowej Lubelszczyzny i północnego Podkarpacie były naturalnym zapleczem dla działających w tym rejonie oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Batalionów Chłopskich oraz sowieckich oddziałów rajdowych, którzy przybyli w ten rejon południowej Polski aby prowadzić dywersję i próbować osłabić potencjał Niemców przed uderzeniem frontu sowieckiej Armii Czerwonej.

Obecność polskiej partyzantki w czasie kilkuletniej wojny i później sowieckie oddziały rajdowe stwarzały duży problem dla Niemców w tym rejonie okupowanej Polski. Dywersja kolejowa oraz inne działania mocno osłabiały potencjał Niemców, dlatego przed ewentualnym zbliżaniem się frontu Niemcy zdecydowali się przeprowadzić zmasowany atak na partyzantów aby oczyścić teren z nękających ich „bandytów”. W akcjach noszących kryptonimy „Sturmwind I” i „Sturmwind II” Niemcy użyli potężne siły różnych formacji aby otoczyć partyzantów i stłumić opór.

Sturmwind I

W pierwszym etapie operacji „Sturmwind I” doszło do wielkiej walki w nocy z 14 na 15 czerwca 1944 roku w Lasach Janowskich w okolicy tzw. Porytowego Wzgórza. Była to największa dotychczas bitwa polskich partyzantów i sowieckich oddziałów rajdowych w okupowanej Polsce. Na kilka dni przed akcją Niemcy stworzyli 130 kilometrowy pierścień wokół lasów lipskich i janowskich składający się z ok. 30.000 żołnierzy. Okrążone zostały oddziały partyzanckie, które skupiały ponad 3.000 żołnierzy Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich (BCh), Armii Ludowej (AL) i sowieckich oddziałów rajdowych. Nocą z 14 na 15 czerwca żołnierze wszystkich formacji podjęli wspólną walkę przeciwko Niemcom i po ciężkich walkach przerwali niemiecki pierścień, co pozwoliło wyjść z okrążenia prawie wszystkim partyzantom. Wyjście z niemieckiego pierścienia powiodło się dzięki znajomości terenów przez oddział NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka, dowodzonego wówczas przez doświadczonego leśnika por. Bolesława Usowa ps. „Konar”. W bitwie zginęło około 250 partyzantów i około 500 Niemców.

Sturmwind II

Niemiecka akcja „Sturmwind I” okazała się fiaskiem dla Niemców i nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Dlatego kilka dni później po przegrupowaniu Niemcy uderzyli kolejny raz przeprowadzając drugi etap akcji pod kryptonimem „Sturmwind II”. Zasadniczym celem Sturmwind II było zniszczenie równie licznych skupisk partyzantów na terenie Puszczy Solskiej, które skutecznie paraliżowały niemiecką komunikację i niemalże całkowicie kontrolowały sytuację na terenie tych lasów. Partyzanci stanowili także duże zagrożenie dla Niemców w dużych miastach jak np. w Biłgoraju gdzie wykonywali wiele akcji dywersyjnych i sabotażowych gdzie komunikację z tym miastem okupanci musieli utrzymywać przez wysyłanie silnie bronionych konwojów czy nawet lotnictwa. Liczne skupiska polskich oddziałów partyzanckich na tych terenach były odpowiedzią na niemiecki terror, który na Zamojszczyźnie przybierał astronomicznych rozmiarów w porównaniu do reszty Generalnego Gubernatorstwa.

„Bitwa Nad Sopotem” zwana również „Bitwą Pod Osuchami”

Bitwa Nad Sopotem w lasach Puszczy Solskiej była punktem kulminacyjnym niemieckiej akcji Sturmwind II i dziś określana jest największą bitwą polskich partyzantów z Niemcami na terenie okupowanej Polski. W wielkiej bitwie pod Osuchami udział wzięły liczne oddziały Armii Krajowej (AK) i Batalionów Chłopskich (BCh). Niestety nierówna walka z potężnymi siłami Niemców pod Osuchami nie powiodła się polskim partyzantom i Niemcy tym razem odnieśli zamierzony sukces. W walkach z Niemcami z oddziałów AK i BCh poległo około 400 partyzantów.

Aresztowania i pacyfikacje

Po dokładnym przeczesaniu lasów Puszczy Solskiej po akcji Niemcy aresztowali wielu partyzantów, których następnie wywożono do obozów przejściowych w Biłgoraju i Zwierzyńcu oraz do obozów na Majdanku i Bełżcu. Początkiem lipca 1944 r. Niemcy rozstrzelali 63 osoby w lesie Rapy na peryferiach Biłgoraja. Podobny los spotkał mieszkańców Osuch i okolicznych wiosek, w których Niemcy przeprowadzili pacyfikacje i aresztowania.

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji).

© 2016-2025 MKDAK. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!