prof. Wacław Górski ps. „Żmuda”

16 grudnia 1907 – 3 czerwca 1992

Żołnierz Wojska Polskiego II RP
Szef wywiadu Armii Krajowej (AK Obwód Nisko-Stalowa Wola)
Nauczyciel Tajnych Komplet w Stalowej Woli
Żołnierz „Wolność i Niezawisłość” (WiN Nisko)

Profesor Wacław Kazimierz Górski urodził się 16 grudnia 1907 roku we wsi Żabno (woj. lubelskie). Był synem Jana i Anny z d. Krawczyk. W 1920 roku ukończył szkołę podstawową w Żabnie. 27 maja 1927 roku zdał egzamin dojrzałości w Seminarium Nauczycielskim w Rudniku nad Sanem (woj. podkarpackie) i został nauczycielem.

Praca nauczyciela

Przed wojną pracował jako nauczyciel początkowo w szkole powszechnej w Woli Węgierskiej, później w Jarosławiu i Pruchniku (woj. podkarpackie). Był także kierownikiem pięcio klasowej szkoły powszechnej w Wiązownicy. W trakcie pracy nauczycielskiej nieustannie podnosił swoje kwalifikacje. W 1938 roku ukończył Państwowy Instytut Nauczycielski w Warszawie, a jego praca dyplomowa pt. „Analiza psychologiczna wspomnień z wczesnego dzieciństwa” została wydrukowana w Ruchu Pedagogicznym. W tym czasie otworzyła się przed Wacławem Górskim perspektywa pracy naukowej pod kierunkiem Floriana Znanieckiego. Jednak decyzją władz oświatowych został przeniesiony z zadaniem organizowania szkoły do nowo budowanego osiedla Stalowej Woli (miasto od 1045 r.) gdzie powstawały nowoczesne Zakłady Południowe (Centralnego Okręgu Przemysłowego).

Wybuch wojny

Rok szkolny w siedmioklasowej Szkole Podstawowej nr 1 w Stalowej Woli rozpoczął się 17 września 1938 roku. Pierwszym kierownikiem szkoły został mianowany Wacław Górski. Po wybuchu wojny w 1939 roku nauka rozpoczęła się dopiero 14 października. Po zajęciu przez Niemców Stalowej Woli, nowe okupacyjne władze z czasem zakazały wykładania literatury polskiej, historii i geografii. Chwilę później po tym, Wacław Górski został powiadomiony przez dyrektora I Liceum Ogólnokształcącego w Nisku o istniejącej w Polsce podziemnej władzy (Polskie Państwo Podziemne), która wydała polecenie nauczycielom natychmiastowego uruchomienia szkół z pełnym programem tajnego nauczania.

Sonderaktion Nisko

Niestety już 6 listopada na terenie całej okupowanej Polski Niemcy pod pozorem organizacji konferencji aresztowali nauczycieli. Tego dnia ściągnęli nauczycieli z całego powiatu do Niska i aresztowali większość z nich. Wśród aresztowanych było 33 mężczyzn, 15 kobiet i wśród nich prof. Wacław Górski. Aresztowania nie objęły nauczycieli pochodzenia ukraińskiego, oszczędzono też matki małych dzieci. Wraz z aresztowanymi Wacław Górski znalazł się wkrótce w więzieniu na Zamku w Rzeszowie. Podczas pobytu w areszcie nauczyciele porozumieli się i ustalili, że rozpoczną tajne nauczanie po ewentualnym zwolnieniu. Tak też się stało, i wkrótce po zwolnieniu z więzienia Wacław Górski wraz z kolegą nauczycielem Witoldem Habdank-Kossowskim zaczęli w swoich mieszkaniach tajne nauczanie dla młodzieży ze Stalowej Woli.

Konspiracja antyniemiecka

Wacław Górski podczas niemieckiej okupacji oprócz prowadzenia tajnego nauczania, został żołnierzem Armii Krajowej i był szefem komórki wywiadu strategicznego Armii Krajowej, którego komórki działały na terenie Stalowej Woli i Rozwadowa. Wywiad Strategiczny AK obejmował okupowane Zakłady Południowe (COP) i węzeł kolejowy w Rozwadowie. W 1944 roku Gestapo wpadło na trop prowadzący do tajnej pracy Wacława Górskiego, jednak dzięki szybkiemu ostrzeżeniu nie udało się Niemcom aresztować Górskiego. Dzięki dużej życzliwości wielu ludzi, udało się mu opuścić bezpiecznie Stalową Wolę i ukryć się w powiecie dębickim, gdzie przetrwał do końca wojny z Niemcami.

Po wojnie z niemcami

Po wojnie z niemcami Górski powrócił do Stalowej Woli i kontynuował pracę kierownika szkoły w Stalowej Woli. Uczestniczył w organizowaniu szkolnictwa i kształceniu nauczycieli w powiecie niżańskim. W tym czasie został także członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP).

W latach 1945-1947 sprawował mandat radnego w Miejskiej Radzie Narodowej w Stalowej Woli. Na sesji MRN z dnia 17 kwietnia 1945 roku z jego inicjatywy zmienione zostało literowe nazewnictwo ulic, które zastąpione zostało nazwami.

Konspiracja antykomunistyczna

Po rozwiązaniu Armii Krajowej Wacław Górski kontynuował pracę konspiracyjną, przeciwko nowemu sowieckiemu okupantowi i dołączył do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN). W 1947 roku został kolejny raz aresztowany, tym razem przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa (UB), i oskarżony o przynależność do tajnej organizacji WiN. Po 3 latach więzienia we Wronkach powrócił do Stalowej Woli ze zniszczonym zdrowiem. Dodatkowo jako „wróg Polski Ludowej” komuniści zabronili mu powrócić do pracy jako pedagog. Ponieważ władze zabroniły mu pracy zawodowej, podjął pracę jako robotnik w Hucie Stalowa Wola. W tym czasie też pracował później w stalowowolskiej Elektrowni. Do szkolnictwa powrócił dopiero w 1956 roku na prośbę Miejskiej Rady Narodowej, która uznała jego zasługi dla stalowowolskiego szkolnictwa. Po tym uznaniu ponownie podjął pracę jako profesor w Liceum dla Pracujących w Stalowej Woli.

W 1962 roku ukończył psychologię na Uniwersytecie Warszawskim i rozpoczął pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym czasie pracował także w poradniach psychologicznych w Stalowej Woli i Nisku.

Zasłużony dla Stalowej Woli

Wacław Górski był oddanym pedagogiem, posiadał wielką wiedzę historyczną, pedagogiczna i psychologiczną. Biegle władał językiem niemieckim i angielskim. 2 maja 1973 roku otrzymał Medal Pamiątkowy wydany z okazji 100-lecia Akademii Umiejętności za wkład pracy nad dziejami tajnej oświaty. W 1974 roku przeszedł na emeryturę. Został członkiem Komitetu Organizacyjnego Filii KUL w Stalowej Woli. W 1980 roku był współorganizatorem Klubu Inteligencji Katolickiej w Stalowej Woli. Po przemianach ustrojowych był jednym z twórców pierwszych struktur obecnego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Stalowej Woli.

Zrehabilitowany w wolnej Polsce

W 1991 roku wyrokiem sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważniony został komunistyczny wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie z 1948 roku, w wyniku czego Wacław Górski został zrehabilitowany z komunistycznych wyroków. Niestety kilkuletni pobyt w ubeckich więzieniach na zawsze odbił się na jego zdrowiu, z którym miał już kłopoty do końca swego życia.

Niezłomny profesor Wacław Górski zmarł 3 czerwca 1992 roku w wieku 84 lat. Spoczywa w rodzinnym grobie na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli. Był żonaty, z żoną Heleną mieli trzy córki.

Upamiętniony w Stalowej Woli

Jedna ze stalowowolskich ulic oraz Szkoła Podstawowa nr 1 nazwane są na cześć prof. Wacława Górskiego.

Cześć Jego Pamięci!

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum kierownictwa Dywersji Armii krajowej (w organizacji), PSP Nr 1 w Stalowej Woli im. Wacława Górskiego, http://stalowowolanie.pl/

© 2016-2025 MKDAK. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!

aktualizacja 16.12.2025