18 maja 1944 r. Niemcy odkryli baz臋 Kedywu Armii Krajowej w Rozwadowie [FILM]

17 maja ’44 r. Niemcy aresztowali 偶o艂nierza AK Zbigniewa Gogojewicza ps. „Ostoja”. Podczas przes艂uchania Ostoja prawdopodobnie zdradzi艂 informacje dotycz膮ce 偶o艂nierza Kedywu Czes艂awa Kami艅skiego, gdy偶 Niemcy jeszcze tej samej nocy wyruszyli w poszukiwaniu za Kami艅skim. Poniewa偶 w mieszkaniu Kami艅skiego by艂a tajna baza Kedywu, Niemcy szukaj膮c Go przy okazji odkryli g艂贸wn膮 baz臋 Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola. W czasie niemieckiej ob艂awy rozegra艂a si臋 bitwa mi臋dzy 偶o艂nierzami Kedywu i Niemcami. W czasie walki zgin臋艂o dw贸ch 偶o艂nierzy, dow贸dca Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret” i Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”.

18 maja 1944 roku po pi膮tej rano do drzwi przedwojennego kina zapuka艂o dw贸ch gestapowc贸w, kt贸rzy poszukiwali Leszka Kami艅skiego. Drzwi otworzy艂a im mieszkaj膮ca na parterze Janina Kalarus i o艣wiadczy艂a, 偶e „taki tutaj nie mieszka”, o艣wiadczy艂a im r贸wnie偶, 偶e mieszka tam „Czes艂aw Kami艅ski”. Oczywi艣cie chodzi艂o o Czes艂awa, kt贸ry w艣r贸d koleg贸w z konspiracji by艂 znany r贸wnie偶 jako Leszek. Zdezorientowani Niemcy poszli na dworzec kolejowy by zatelefonowa膰 do siedziby Gestapo w Stalowej Woli gdzie przes艂uchiwany by艂 „Ostoja”. Niemcy prawdopodobnie chcieli by Ostoja potwierdzi艂 czy to ta sama osoba. W mi臋dzy czasie Janina Kalarus zaalarmowa艂a o tym co si臋 dzieje mieszkanki „G贸rki” (krypt. Kedywu) Zofi臋 i Krystyn臋 Skowron, dwie siostry a za razem 艂膮czniczki Kedywu, kt贸re r贸wnie偶 mieszka艂y w kamienicy kina wraz z matk膮. Jedna z nich, Zofia Skowron natychmiast pobieg艂a do domu dow贸dcy rozwadowskiej plac贸wki AK krypt. „Wilcze 艁yko” na rozwadowski rynek, by zawiadomi膰 tamtejsz膮 kom贸rk臋 AK o „wizycie” Gestapo. Krystyna za艣 w tym samym czasie uda艂a si臋 na poddasze do bazy Kedywu, by zaalarmowa膰 przebywaj膮cych tam 偶o艂nierzy. Wszyscy natychmiast zacz臋li si臋 ubiera膰 i niszczy膰 na strychu tajne dokumenty AK.

Na ucieczk臋 niestety nie by艂o ju偶 czasu, bo gestapowcy szybko wr贸cili i b臋d膮c ju偶 bardziej pewni od razu udali si臋 na strych kamienicy. Chwil臋 potem na strychu rozp臋ta艂a si臋 strzelanina mi臋dzy 偶o艂nierzami Kedywu i gestapowcami. W ogniu 偶o艂nierzy Kedywu gestapowcy zacz臋li ucieka膰 schodami w d贸艂, a za nimi konspiranci, kt贸rzy przedostali si臋 na pierwszym pi臋trze przez balkon kina do sali kinowej na parterze. Za nimi zamkn臋艂a drzwi Krystyna Skowron i wraz z matk膮 uciek艂y tylnymi drzwiami przez ogrody w stron臋 Charzewic.

Nast臋pnie z sali kina uda艂o si臋 wydosta膰 Czes艂awowi Kami艅skiemu ps. „G艂az”, Stanis艂awowi Korfelowi ps. „Korski” i Zygmuntowi Kajzerowi ps. „Ma艂y”. We trzech wyskoczyli przez okno kina i bezpiecznie zbiegli do pobliskich Charzewic, gdzie si臋 ukryli. Dow贸dca Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret” postanowi艂 ucieka膰 przez stacj臋 PKP mieszcz膮c膮 si臋 naprzeciw kina, prawdopodobnie by zwr贸ci膰 na siebie uwag臋 Niemc贸w, aby w tym czasie wyskakuj膮cy za nim przez okno 偶o艂nierze mogli w przeciwnym kierunku ucieka膰. Niestety b臋d膮c ju偶 po drugiej stronie stacji, „Kreta鈥 dopad艂y niemieckie kule z czekaj膮cego na stacji poci膮gu z niemieckim wojskiem. Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zgin膮艂 na miejscu os艂aniaj膮c swoich 偶o艂nierzy.

艢mier膰 swojego dow贸dcy i przyjaciela po wojnie opisa艂 偶o艂nierz Kedywu Adam Lis ps. „Samborski” w nast臋puj膮cy spos贸b: „艢mier膰 „Kreta” by艂a w jego stylu. Jego ostatnie momenty 偶ycia by艂y przed艂u偶eniem jego codziennego zachowania si臋. Gdy obecni na „G贸rce” uciekali na miasto przez ogrody, gdy panika posiad艂a innych i przyp艂acili聽to 偶yciem, psychologiczne zaskoczenie wroga i odci膮偶enie pogoni, pokierowa艂o jego krokami. Przez wywalone okno kina skacze na ulic臋 dziel膮c膮 kino i stacj臋 Rozwadowsk膮. Otaczaj膮ca policja niemiecka, Gestapowcy, Bahnschutz’e, 偶andarmeria kryj膮 si臋 gdzie mo偶liwe, a on kilkoma seriami stenu, bez oporu przebiega ulic臋, furt臋 kolejow膮 i jest na torach pomi臋dzy przetaczanymi wagonami. Zanim Niemcy och艂on臋li „Kret” by艂 po drugiej stronie stacji. Pozosta艂y pola i odleg艂y las. By艂 ca艂kowicie bezpieczny od broni automatycznej ale pada jeden strza艂 i po艂o偶y艂 go na miejscu. Daleko od stacji w polu!

Na ostatniej bocznicy kolejowej sta艂 poci膮g z Azarbejd藕anami w s艂u偶bie niemieckiej, wyposa偶eni w stare, d艂ugie karabiny z pierwszej wojny 艣wiatowej. Jeden strza艂 z takiego karabinu zabi艂 jednego z najlepszych Akowc贸w, kt贸ry nie lubi艂 zaskocze艅 i g艂upoty.”

Stanis艂aw Be艂偶y艅ski kilka dni le偶a艂 za torami stacji. Niemcy bali si臋 Go odwr贸ci膰 gdy偶 le偶a艂 twarz膮 do ziemi, a w d艂oni 艣ciska艂 granat. Dopiero po kilku dniach Polacy odwa偶yli si臋 odwr贸ci膰 jego cia艂o i zorganizowa膰 pogrzeb. Pocz膮tkowo Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zosta艂 pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Rozwadowie. Po wojnie zosta艂 ekshumowany i przeniesiony do nowo wybudowanego Mauzoleum 呕o艂nierzy AK na Cmentarz Komunalny w Stalowej Woli.

Pi膮ty i ostatni z 偶o艂nierzy z grupy znajduj膮cej si臋 w sali kina Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”, nie wydosta艂 si臋 z kina. Prawdopodobnie jako ostatni s艂ysz膮c strza艂y Be艂偶y艅skiego do Niemc贸w i vice versa uzna艂, 偶e wyskakuj膮c zginie lub te偶 najzwyklej sparali偶owa艂 Go strach. W sali kina za chwil臋 dopadli Szumielewicza niemieccy 偶o艂nierze, kt贸rzy widz膮c zagro偶enie wrzucili do sali granat. Chwil臋 po akcji Niemcy nakazali wyci膮gn膮膰 Szumielewicza z kina i kazali zawo艂a膰 do niego lekarza by go ratowa膰. Niemcy liczyli, 偶e uda si臋 jeszcze wyci膮gn膮膰 z niego zeznania czy inne cenne informacje.

Do rannego Szumielewicza wkr贸tce przyby艂 dr Hieronim Kraso艅. Dr Kraso艅 widz膮c, 偶e Szumielewicz jest w stanie agonalnym postanowi艂 da膰 mu du偶膮 dawk臋 morfiny, by u艣mierzy膰 b贸l i by uniemo偶liwi膰 zeznania. Dr Kraso艅 zdawa艂 sobie spraw臋, 偶e 艣miertelnie ranny Szumielewicz m贸g艂by niechc膮cy zdradzi膰 kogo艣 z AK, a i tak by艂 ju偶 nie do uratowania. Gdy Niemcy zobaczyli ze nic na miejscu nie za艂atwi膮, za艂adowali Szumielewicza do samochodu i udali si臋 z nim w kierunku Stalowej Woli, prawdopodobnie do siedziby Gestapo. Co Niemcy zrobili z Szumielewiczem nie wiadomo, 艣lad po nim zagin膮艂. Cia艂o Kryspina nigdy nie zosta艂o odnalezione.


Czytaj wi臋cej: Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret”


79. Rocznica niemieckiej ob艂awy na Kedyw

Co roku w Stalowej Woli聽spotykaj膮 si臋 rodziny poleg艂ych, organizacje patriotyczne i mieszka艅cy Stalowej Woli by odda膰 ho艂d bohaterom Kedywu. Zapraszamy do uczestnictwa w tych uroczysto艣ciach.

 

Zobacz tak偶e film o bazie Kedywu w Rozwadowie poni偶ej:

MW / MKDAK

漏 COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!