ppor. Tadeusz Socha ps. „Brzoza”, „Karol”
16 pa藕dziernika 1916 鈥 10 stycznia 1945
Podchor膮偶y Wojska Polskiego II RP
Komendant plac贸wki „158” AK w Rudniku Nad Sanem
Szef wywiadu Armii Krajowej Obwodu Nisko 鈥 Stalowa Wola
Dow贸dca Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko 鈥 Stalowa Wola
Podporucznik Tadeusz Socha urodzi艂 si臋 16 pa藕dziernika 1916 ro. w Rudniku nad Sanem (woj. podkarpackie). By艂 synem Marcina, burmistrza Rudnika i Marii z Szark贸w. Mia艂 dw贸ch braci r贸wnie偶 zaanga偶owanych w konspiracj臋 antyniemieck膮 i antykomunistyczn膮. Uko艅czy艂 Gimnazjum im. Marcinkowskiego w Poznaniu i Wy偶sz膮 Szko艂臋 Budownictwa w Poznaniu. W 1938 r. uko艅czy艂 Szko艂臋 Podchor膮偶ych Rezerwy przy 57 pu艂ku piechoty Wojska Polskiego w Poznaniu.
Konspiracja
Tadeusz Socha nie zosta艂 zmobilizowany do aktywnej s艂u偶by w Wojsku Polskim we wrze艣niu 1939 roku, wi臋c postanowi艂 rozpocz膮膰 dzia艂alno艣膰 konspiracyjn膮 ju偶 od pierwszych dni wojny. W pa藕dzierniku 1939 r. zorganizowa艂 nas艂uch radiowy w Rudniku, przepisywa艂 zas艂yszane wiadomo艣ci i przy pomocy koleg贸w rozpowszechnia艂 je w okolicy Rudnika. Miesi膮c p贸藕niej zorganizowa艂 pierwsze wyprawy za rzek臋 San, w celu odkopania broni pozostawionej przez wycofuj膮ce si臋 oddzia艂y Wojska Polskiego.
W styczniu 1940 r. zaprzysi臋偶ony zosta艂 do Zwi膮zku Walki Zbrojnej (ZWZ) i obj膮艂 stanowisko oficera szkoleniowego na kursie Szko艂y Podchor膮偶ych. Po powo艂aniu „Zwi膮zku Odwetu” – dywersyjnych struktur ZWZ mianowany zosta艂 dow贸dc膮 ZO. W 1942 r. po przemianowaniu ZWZ na Armi臋 Krajow膮 zosta艂 dow贸dc膮 plac贸wki AK „Regina”, „158” w Rudniku (Obw贸d Nisko鈥揝talowa Wola AK). W tym czasie pe艂ni艂 te偶 funkcj臋 szefa wywiadu w obwodzie Nisko-Stalowa Wola AK. 11 listopada 1943 r. awansowany zosta艂 na stopie艅 podporucznika.
W maju 1944 r. po wykryciu i likwidacji przez Niemc贸w Kedywu Armii Krajowej w Rozwadowie (obecnie powstaj膮cego Muzeum Kedywu) i w obawie przed dalsz膮 dekonspiracj膮 struktur AK, decyzj膮 贸wczesnego komendanta obwodu kpt. Boles艂awa Rudzi艅skiego ps.”Irka” przeniesiona zosta艂a komenda obwodu AK ze Stalowej Woli do Rudnika. Po przeniesieniu komendy stworzona zosta艂a te偶 w Rudniku nowa baza Kedywu, kt贸rej dow贸dc膮 mianowany zosta艂 ppor. Tadeusz Socha.
Tadeusz Socha jako 偶o艂nierz Armii Krajowej zorganizowa艂 i dowodzi艂 oko艂o 40 akcjami zbrojnymi na terenie Obwodu Nisko 鈥 Stalowa Wola AK. Dowodzi艂 m.in. odbiorem i transportem broni zrzutowej z rejonu Kijanki-Chmielnik do Rudnika. Do najwa偶niejszych akcji, kt贸rymi dowodzi艂 Tadeusz Socha nale偶a艂o rozbrojenie posterunku Policji Granatowej w Bielinach, po kt贸rej 偶o艂nierze AK przejechali przez Rudnik, Prz臋dzel, Nisko i Stalow膮 Wol臋 i dokonali likwidacji 3 konfident贸w Gestapo.
Akcja „Burza”
W lipcu 1944 roku opracowa艂 plan zdobycia Rudnika w ramach akcji „Burza” i opanowa艂 Rudnik. Grupy 偶o艂nierzy AK rozmie艣ci艂 od strony spodziewanego ataku Armii Czerwonej. Nast臋pnie jego 偶o艂nierze 26 lipca rozpocz臋li fa艂szyw膮 strzelanin臋, stwarzaj膮c wra偶enie ataku Rosjan. Akcja ta spowodowa艂a panik臋 w艣r贸d Niemc贸w, kt贸rzy w po艣piechu rozpocz臋li ewakuowa膰 si臋 z miasta. Po udanej akcji wystraszenia Niemc贸w, podporucznik Tadeusz Socha ze swoim plutonem zniszczy艂 pojedyncze gniazda oporu Niemc贸w i opanowa艂 miasto.
Aresztowanie i wyrok
Po zaj臋ciu przez Sowiet贸w i polskich komunist贸w Rudnika Tadeusz Socha aresztowany zosta艂 28 pa藕dziernika 1944 r. przez funkcjonariuszy Urz臋du Bezpiecze艅stwa (UB) i osadzony zosta艂 w areszcie UB w Rudniku. Po przes艂uchaniu przez szefa UB Stanis艂awa Supruniuka, zosta艂 przekazany NKWD, kt贸re nast臋pnie uwi臋zi艂o Go wraz z innymi wi臋藕niami w ziemiance na rynku w Rudniku. P贸藕niej przewieziony zosta艂 do obozu NKWD w Bysz贸wce ko艂o Klimontowa, gdzie te偶 przetrzymywany by艂 ziemiance. Kilka miesi臋cy po pobycie w sowieckich wi臋zieniach skazany zosta艂 przez Trybuna艂 Wojenny Armii Czerwonej na 8 lat wi臋zienia za „wrogi stosunek do ZSRR”. Nie doczeka艂 jednak odbycia kary w wi臋zieniu, 10 stycznia 1945 r. zastrzelony zosta艂 przez funkcjonariuszy NKWD i zakopany w nieznanym miejscu.
Odznaczenia
7 maja 1991 r. po艣miertnie odznaczony zosta艂 Orderem Virtuti Militari V Klasy (nr DK-303-11) oraz Krzy偶em Walecznych, Krzy偶em Armii Krajowej i Medalem Wojska Polskiego za bohatersk膮 s艂u偶b臋 w Armii Krajowej.
18 grudnia 1992 r. na cze艣膰 ppor. Tadeusza Sochy w Stalowej Woli na osiedlu Piaski nazwana zosta艂a jego imieniem ulica. Ulica znajduje si臋 w pobli偶u dawnej siedziby Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola (obecnie powstaj膮ce Muzeum Kedywu).
Bracia w AK
Jak by艂o wspomniane Tadeusz Socha mia艂 dw贸ch braci, kt贸rzy jak on s艂u偶yli konspiracji i walczyli z niemieckim i sowieckim okupantem. Pierwszy Zbigniew Socha ps. „Szczur” by艂 偶o艂nierzem AK w Rudniku, uczestniczy艂 w akcji „Burza” i w akcji wyzwolenia Rudnika przez AK. Drugi brat Skarbimir Socha ps. „Jask贸艂ka” by艂 tak偶e 偶o艂nierzem AK w Rudniku, uczestniczy艂 m.in. w akcji „Burza” i wyzwoleniu przez akowc贸w Rudnika. Po wej艣ciu Sowiet贸w podj膮艂 dalsz膮 walk臋 z sowieckim okupantem i polskimi komunistami w strukturach Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW).
Cze艣膰 Ich Pami臋ci!
MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Gmina i Miasto w Rudniku nad Sanem, Andrzej Wojciechowski „Podokr臋g AK Rzesz贸w”, Skarbimir Socha „Czerwona 艢mier膰 czyli narodziny PRL”.
漏 COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!