ppor. Dominik Horodyński ps. „Wileński”, „Karol”
24 lipca 1919 – 27 sierpnia 2008
Żołnierz Związku Walki Zbrojnej (ZWZ w Zbydniowie)
Żołnierz Kedywu Komendy Głównej AK
Żołnierz zgrupowania „Radosław” Jana Mazurkiewicza
Powstaniec Warszawski
Dominik Korczak Horodyński urodził się 24 lipca 1919 r. we wsi Zbydniów koło Stalowej Woli w województwie lwowskim (obecnie woj. podkarpackie). Pochodził z ziemiańskiego rodu Horodyńskich, właścicieli Zbydniowa od XIX wieku. Był synem Zbigniewa i Zofii z d. Gieczewicz. Miał młodszych braci Zbigniewa, Andrzeja i młodszą siostrę Annę. Jako młody chłopiec pierwsze nauki odbywał z prywatnym nauczycielem w domu w Zbydniowie. Egzaminy zdawał w szkole powszechnej w Zbydniowie oraz w Gimnazjum w Krakowie. W 1933 roku rozpoczął naukę w Warszawie u oo. Marianów na Bielanach, ale jak sam wspominał po dwóch latach został usunięty za krnąbrność. Następnie uczył się w Wilnie w Państwowym Gimnazjum im. Zygmunta Augusta. W 1937 roku po zdaniu matury zapisał się na wydział prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Dalszą naukę przerwała agresja Niemiec na Polskę i wybuch II Wojny światowej.
Konspiracja
W styczniu 1940 roku postanowił przyłączyć do antyniemieckiej konspiracji i wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Zbydniowie, przyjmując pseudonim „Wileński”. Jednym z punktów kontaktowych zbydniowskiej ZWZ był na terenie majątku jego rodziny. Jego przełożonym był wówczas ppor. Julian Bekiesz ps. „Dąb”, absolwent oficerskiej szkoły policyjnej i późniejszy dowódca placówki AK w Zbydniowie.
Jesienią 1940 roku Dominik Horodyński wyjechał do Warszawy aby kontynuować naukę. W Warszawie nawiązał kontakty ZWZ i kontynuował działalność konspiracyjną. W listopadzie 1941 roku z ramienia Wydzielonej Organizacji Dywersyjnej KG ZWZ został skierowany wraz z kolegą Andrzejem Karasińskim „Bojar” na wyjazd rozpoznawczy do Wilna i Mińska Białoruskiego. Wiosną 1942 roku przeszedł kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Armii Krajowej. Po ukończeniu podchorążówki, wiosną 1943 r. został skierowany do Uderzeniowych Batalionów Kadrowych AK na Wileńszczyznę. W sierpniu 1943 roku powrócił do Warszawy i skierowany został do Kedywu Komendy Głównej AK. Wkrótce po powrocie otrzymał zgodę na podjęcie próby dostania się do oddziałów polskich na Bliskim Wschodzie. W styczniu 1944 roku raz z dwoma innymi ludźmi przekroczył granicę w Bieszczadach, niestety próba przekroczenia granicy się nie udała i zostali aresztowani przez węgierskich żołnierzy i uznani za szpiegów. Po kilkumiesięcznym areszcie w więzieniu w Użhorodzie, w Koszycach i Budapeszcie został zwolniony i powrócił do okupowanej Polski.
Powstanie Warszawskie
Po powrocie Dominik skierowany został do ppłk. Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław” i wkrótce został jego adiutantem. W sierpniu 1944 roku ze zgrupowaniem „Radosława” walczył w Powstaniu Warszawskim. Przeszedł szlak bojowy w Powstaniu od Woli przez Stare Miasto, kanałami na Żoliborz i stamtąd na Kampinos.
Podczas Powstania do obowiązków Dominika Horodyńskiego należało m.in.: codzienne raporty dotyczące sytuacji na wszystkich odcinkach walk zgrupowania „Radosław”, utrzymanie łączności między pułk. Mazurkiewiczem i dowódcami oddziałów oraz przekazywanie konkretnych poleceń pułkownika na dzień następny.
30 sierpnia 1944 roku Dominik Horodyński dostał rozkaz przekazania informacji dowódcy Zgrupowania Kampinos majorowi „Okoniowi”. W tym celu przedostał się kanałami na Żoliborz, a stamtąd do lasów Kampinosu. W Kampinosie otrzymał od majora „Okonia” propozycję pozostania w grupie jego sztabu w charakterze oficera prasowego, ze względu na ostre walki w Warszawie pozostał tam kilka tygodni. Po zakończeniu Powstania Warszawskiego przedostał się do Krakowa, gdzie przebywał do wkroczenia Armii Czerwonej.
Dominik Horodyński w czasie konspiracji używał fałszywych dokumentów pod nazwiskiem „Józef Binkiewicz” i „Karol Zieliński” oraz pseudonimów „Wileński” i „Karol”.
Odznaczenia
Po wojnie odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Po wojnie
Po wojnie w czasach PRL Dominik Horodyński był dziennikarzem, publicystą, działaczem społecznym, politycznym i jak sam deklarował komunistom. Pracował jako korespondentem radia i TV w Rzymie. W latach 1970-1981 był redaktorem naczelnym tygodnika społeczno-literackiego „Kultura”. Redaktorem pisma „Dziś i jutro”. Członkiem Zarządu Stowarzyszenia „PAX”. Konsultantem stadnin polskich oraz założycielem Koła Myśliwych Dziennikarzy w Warszawie.
Dominik Horodyński zmarł 27 sierpnia 2008 roku w Warszawie. Pozostawił żonę Teresą Ledóchowską-Horodyńską i dwie córki Olgę i Annę. 3 września 2008 roku według życzenia pochowany został w rodzinnej kaplicy na cmentarzu parafialnym w Zaleszanach (woj. podkarpackie).
Niemiecki mord rodziny
24 czerwca 1943 roku w jego rodzinnym dworze w Zbydniowie, oddział SS dokonał mordu na jego rodzinie podczas skromnego ślubu, który urządzili jego rodzice swojej kuzynce. W mordzie na Horodyńskich i ich gościach zginęło 19 osób. Jedynym którym udało się przeżyć mord byli jego dwaj bracia Andrzej i Zbigniew, których po wejściu Niemców na teren dworu matka ukryła pod belkami podłogowymi na strychu.
Czytaj więcej: Mord rodziny Horodyńskich w Zbydniowie
Mord na rodzinie Horodyńskich bardzo przeżył Dominik wraz z jego braćmi, którzy po mordzie przedostali się do Warszawy. Mimo utraty całej rodziny wszyscy trzej bracia zdecydowali się walczyć dalej z niemieckim okupantem. Bracia Andrzej i Zbigniew wkrótce skierowani zostali przez Kedyw KG AK do walki w oddziale dyspozycyjnym „Osjan”, który później zmienił dowódcę i nazwę na oddział „Sawicz”. 19 lipca 1944 r. oddział „Sawicz” uczestniczył w akcji „Pawiak” podczas której zginął Andrzej i kilka dni później ranny w akcji Zbigniew.
Czytaj więcej: W akcji „Pawiak” zginęli bracia Horodyńscy
W latach 90-tych Dominik doczekał się zwrotu zagrabionego przez komunistów majątku w Zbydniowie po jego zamordowanej rodzinie. Jednak ze względów finansowych zdecydował się sprzedać dwór prywatnemu inwestorowi. Tereny przydworskiej posesji zostały przekazane gminie Zaleszany i dziś są publicznym parkiem.
MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Teresa Horodyńska, Powstańcze Biogramy Muzeum Powstania Warszawskiego.
© COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!