Wydarzenia II wojny światowej na północnym Podkarpaciu | Strona 3 | Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)

Lipiec ’44 – Niemcy rozpoczynają odwrót ze Stalowej Woli

Niemcy odnosząc klęskę na wschodnim froncie z nacierającymi od wschodu wojskami sowieckiej Armii Czerwonej, rozpoczęli końcem lipca 1944 r. rabować zakłady zbrojeniowe „Stahlwerke Braunschweig GmbH - Werk Stalowa Wola” (okupowane Zakłady Południowe COP). Niemcy na szybko rozpoczęli demontaż maszyn i wyposażenia nowoczesnych Zakładów Południowych (COP) otwartych zaledwie miesiąc przed niemiecką agresją na Polskę. Choć niemiecka okupacja Stalowej Woli zmierzała ku końcowi, Niemcy nie przestawali do samego końca polować na żołnierzy polskiego ruchu oporu.

19 lipca 1944 r. w Warszawie w akcji „Pawiak” zginęli żołnierze AK bracia Zbigniew i Andrzej Horodyńscy

19 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej w Warszawie podjęły nieudaną akcję „Pawiak”, która miała uwolnić więźniów politycznych z aresztu na Pawiaku. W wśród poległych w akcji byli żołnierze Andrzej i Zbigniew Horodyńscy, dwaj bracia, którzy rok wcześniej przeżyli brutalny mord na ich ziemiańskiej rodzinie w Zbydniowie koło Stalowej Woli.

12 lipca 1945 r. komuniści rozstrzelali w publicznej egzekucji trzech żołnierzy oddziału NZW Tadeusza Gajdy „Tarzana”

12 lipca 1945 r. żołnierze ludowego Wojska Polskiego (LWP) rozstrzelali w publicznej egzekucji na rynku w Janowie Lubelskim (woj. lubelskie) trzech żołnierzy antykomunistycznego oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW) Tadeusza Gajdy „Tarzana”. Nie była to jednak jedyna egzekucja polskich patriotów tego dnia na pograniczu Lubelszczyzny i Podkarpacia kierowana przez komunistów i ich sowieckie dowództwo.

11 lipca 1945 r. sowiecka NKWD wraz z LWP rozbili oddział NZW „Tarzana” Tadeusza Gajdy

Zaskoczeni przez sowieckie NKWD i Ludowe Wojsko Polskie (LWP) żołnierze „Tarzana” podjęli próbę obrony. Z obławy na oddział udało się wydostać 18 partyzantom, 22 zostało aresztowanych. Sam „Tarzan” uniknął aresztowania, gdyż kilka godzin wcześniej udał się na spotkanie z oficerami zgrupowania mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.

Zbigniew Gogojewicz ps. „Ostoja” – żołnierz który zdradził

1 lipca 1944 r. Niemcy wydali Obwieszczenie, na którym znaleźli się Polacy oskarżeni o współpracę z nielegalnymi organizacjami i tzw. „bandami”. Na plakacie rozklejonym po Rzeszowie widniała informacja, że jeśli spełnione zostaną warunki niemieckich władz to winowajców spotka ułaskawienie. Na tym plakacie znalazł się żołnierz AK Zbigniew Gogojewicz ps. „Ostoja”, który aresztowany został w Rozwadowie i poddany brutalnemu śledztwu w siedzibie Gestapo w Stalowej Woli w maju 1944 r. Choć Gogojewicz zdradził Niemcom swojego kolegę z konspiracji to pełnego ułaskawienia nie otrzymał. Niemcy „polskim bandytom” nie darowali nigdy żadnych wykroczeń.

Bitwa na Porytowym Wzgórzu – największa bitwa partyzancka z Niemcami w okupowanej Polsce

14 czerwca 1944 r. Niemcy rozpoczęli zamykać pierścień największej akcji przeciwpartyzanckiej w okupowanej Polsce. Pierwszy etap akcji o kryptonimie „Sturmwind I” obejmował tereny Lasów Janowskich na pograniczu południowej Lubelszczyzny i dzisiejszego woj. podkarpackiego. Tam na tzw. Porytowym Wzgórzu doszło do największego starcia Niemców z polskimi partyzantami i sowieckimi oddziałami rajdowymi, którzy w obliczu zagrożenia stanęli razem do walki z Niemcami. W walkach uczestniczyli m.in. żołnierze Kedywu Obwodu Nisko–Stalowa Wola, którzy znaleźli się na Porytowym Wzgórzu w szeregach oddziału dyspozycyjnego „Kmicica” Jana Orła-Wysockiego (oddział dyspozycyjnym Kedywu AK Obwodu Nisko Stalowa Wola).

85 lat temu Niemcy wysłali pierwszy transport polskich więźniów do KL Auschwitz

14 czerwca obchodzić będziemy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Ten dzień pamięci uchwalony został w 66. rocznicę wysłania przez Niemców pierwszego masowego transportu polskich więźniów do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Przyjazd pierwszego transportu polskich więźniów zapoczątkował działalność obozu masowej zagłady w Oświęcimiu (woj. małopolskie). Tym pierwszym transportem do Auschwitz trafił także nasz bohater i późniejszy dowódca Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola - oficer dywersji por. Stanisław Bełżyński ps. „Kret”.