Rozwadów

9 sierpnia 1945 r. żołnierze NZW zlikwidowali konfidenta ze stalowowolskiej AK Stanisława Prajsa ps. „Pirat”

9 sierpnia 1945 r. żołnierze NZW zlikwidowali konfidenta ze stalowowolskiej AK Stanisława Prajsa ps. „Pirat”

W czasie niemieckiej okupacji był pracownikiem niemieckich zakładów zbrojeniowych „Stahlwerke Braunschweig GmbH - Werk Stalowa Wola” i żołnierzem Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola. W 1944 roku gdy został aresztowany podczas niemieckiej obławy, zdecydował się zdradzić kolegów aby uratować życie. W tym samym czasie pojawili się na Podkarpaciu Sowieci i Niemcy w popłochu rozpoczęli odwrót na zachód. W związku z sytuacją sprawa Prajsa chwilowo poszła w zapomnienie, ale polskie podziemie niepodległościowe nie zapomniało jego zdrady i po reorganizacji rozprawiło się ze zdrajcą.
1 sierpnia 1944 r. w godzinę „W” do Stalowej Woli wkroczyła sowiecka Armia Czerwona

1 sierpnia 1944 r. w godzinę „W” do Stalowej Woli wkroczyła sowiecka Armia Czerwona

Gdy 1 sierpnia 1944 roku w godzinę „W” w Warszawie AK rozpoczynało Powstanie Warszawskie, w tym czasie o godz. 17.00 do Stalowej Woli (woj. podkarpackie) wkroczyły pierwsze oddziały sowieckiej Armii Czerwonej. W rejonie ulic Mickiewicza i Staszica doszło do pierwszych starć Sowietów z zaskoczonymi Niemcami. Walki przeszły przez miasto i przesunęły się do Rozwadowa, gdzie następnego dnia w wyniku ostrej walki spłonęło kilka zabudowań oraz Ratusz na Rynku.
Nieudana akcja „Burza” w obwodzie „Niwa” AK

Nieudana akcja „Burza” w obwodzie „Niwa” AK

Do końca lipca 1944 roku Niemcy zdołali mocno osłabić struktury AK w obwodzie niżańsko-stalowowolskim rozpracowując i aresztując wielu żołnierzy obwodu. Większość oddziałów osłabionych aresztowaniami i egzekucjami nie była w stanie podjąć zamierzonych przez dowództwo działań w ramach akcji „Burza”. W Stalowej Woli nie udało się AK zabezpieczyć ani miasta, ani Zakładów Południowych (COP). Pomimo tak dużych problemów organizacyjnych w obwodzie, udało się pod kierownictwem Kedywu wyzwolić samodzielnie przynajmniej jedną miejscowość - miasto Rudnik nad Sanem.
Lipiec ’44 – Niemcy rozpoczynają odwrót ze Stalowej Woli

Lipiec ’44 – Niemcy rozpoczynają odwrót ze Stalowej Woli

Niemcy odnosząc klęskę na wschodnim froncie z nacierającymi od wschodu wojskami sowieckiej Armii Czerwonej, rozpoczęli końcem lipca 1944 r. rabować zakłady zbrojeniowe „Stahlwerke Braunschweig GmbH - Werk Stalowa Wola” (okupowane Zakłady Południowe COP). Niemcy na szybko rozpoczęli demontaż maszyn i wyposażenia nowoczesnych Zakładów Południowych (COP) otwartych zaledwie miesiąc przed niemiecką agresją na Polskę. Choć niemiecka okupacja Stalowej Woli zmierzała ku końcowi, Niemcy nie przestawali do samego końca polować na żołnierzy polskiego ruchu oporu.
16 lipca 1911 r. urodził się ppor. Stanisław Bełżyński ps. „Kret” – bohaterski dowódca Kedywu AK Obwodu Nisko–Stalowa Wola

16 lipca 1911 r. urodził się ppor. Stanisław Bełżyński ps. „Kret” – bohaterski dowódca Kedywu AK Obwodu Nisko–Stalowa Wola

Był żołnierzem Wojska Polskiego II RP, z którym walczył w obronie Warszawy we wrześniu '39 r. W czasie niemieckiej okupacji był aresztowany i przewieziony pierwszym transportem do KL Auschwitz, z którego udało mu się wydostać. W '43 r. został dowódcą Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola. Zginął w '44 r. bohaterską śmiercią osłaniając swoich żołnierzy w czasie obławy na Kedyw w Rozwadowie.
Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)