W poniedziałek 5 czerwca 2017 r. w Tarnogórze został uroczyście otwarty szlak rowerowy „Rita”. 52 kilometrowy szlak upamiętnia załogę angielskiego samolotu Halifax JP224 „Rita”, w której ratowaniu brał udział m.in. rozwadowski Kedyw Armii Krajowej Obwodu Nisko – Stalowa Wola.

52 kilometrowa trasa rowerowa wiodąca przez 12 miejscowości na wschodnim Podkarpaciu, jest poświęcona angielskim lotnikom Royal Air Force (RAF), którzy podczas II wojny światowej, a dokładnie 23 kwietnia 1944 r. w trakcie alianckiego lotu zrzutowego dla oddziałów Armii Krajowej, doznali awarii silników i rozbili się w rejonie Tarnogóry, na terenie dzisiejszej Gminy Nowa Sarzyna. Wszystkim z załogi samolotu Halifax JP224 „Rita” udało się przeżyć katastrofalny lot i dzięki pomocy lokalnej ludności, oddziałom Batalionów Chłopskich (BCh) oraz Armii Krajowej (AK) zostali skryci przed Niemcami i po kilku tygodniach bezpiecznie ewakuowani z Polski.

Na uroczystości otwarcia szlaku przybyły z Anglii rodziny lotników, wśród nich trzy córki kapitana załogi Thomasa Storeya oraz rodzina radiotelegrafisty załogi Waltera Davisa. Niestety, ze względu na zdrowie nie mogła przybyć na uroczystości żona Thomasa Storeya Pani Rita Storey, na której to cześć, nazwany był samolot jej męża pilota. Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Tarnogóry i jeden z organizatorów uroczystości Pan Edward Kak zadbał jednak by część szlaku „Rity” mogła być w Anglii z Panią Ritą Storey (zobacz zdjęcie).

Miejsce, w którym rozbił się Halifax JP224 „Rita” pod Tarnogórą w ostatnim czasie zostało dodatkowo oznakowane nową tablicą, na której znalazła się mapa szlaku oraz osoby związane z ratowaniem załogi samolotu. Na owej tablicy znalazło się również zdjęcie dowódcy rozwadowskiego Kedywu AK Stanisława Bełżyńskiego ps. „Kret”, który na rozkaz ówczesnego Komendanta Obwodu Nisko – Stalowa Wola Armii Krajowej Bolesława Rudzińskiego ps. „Irka”, przeprawił z żołnierzami Kedywu pięciu lotników Halifaxa przez rzekę San i bezpiecznie dostarczył ich do obozu partyzanckiego oddziału Jana Orła „Kmicica”, gdzie zostali ukryci przed szukających ich Niemieckim wojskiem.

Po uroczystym otwarciu trasy w Tarnogórze, goście przejechali trasę Rity zatrzymując się w poszczególnych miejscowościach, gdzie byli witani przez burmistrzów i wójtów, którzy przybliżali gościom historię swoich miejscowości. Uroczystości dobiegły końca w Hucie Podgórnej, w gminie Harasiuki skąd 5 czerwca 1944 r. nocą angielscy lotnicy wylecieli do Kijowa, tam przed miejscem gdzie znajdowało się przygotowane przez partyzantów lądowisko, również przecięto uroczyście wstęgę i odsłoniono pamątkową tablicę.

Wśród zaproszonych gości reprezentujących Stalową Wolę byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło Obwodu Nisko – Stalowa Wola, Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „Partyzant” oraz Fundacja KEDYW. Dziękujemy organizatorom za zaproszenie i świetną organizację uroczystości.

Przeczytaj o tragicznym locie RAF Halifax JP224 „Rita” tutaj…

Poniżej wersja z angielskim tłumaczeniem [English subtitle version below]

MW/Fundacja KEDYW

Film: Mikołaj Fołta, Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Fundacja  KEDYW