Piotr Gajda ps. „Pancerny”
ur. 24 listopada 1913 r. – zm. 25 sierpnia 1951 r.
Żołnierz 2 Batalionu Pancernego Wojska Polskiego II RP
Żołnierz oddziału partyzanckiego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka
Piotr Gajda urodził się 24 listopada 1913 r. w Charzewicach, dzisiejszej dzielnicy Stalowej Woli. Piotr przyszedł na świat w rodzinnym domu Gajdów na ul. Lipowej, w którym urodziło się kilku żołnierzy antyniemieckiej i antysowieckiej konspiracji z jego znanej dziś partyzanckiej rodziny. Był synem Marcina i Katarzyny. Miał braci Jana, Stanisława i Józefa. W latach 20-tych uczęszczał do szkoły podstawowej w Rozwadowie, dzisiejszej dzielnicy Stalowej Woli. Przed II wojną pracował w rozwadowskim tartaku, a następnie tuż przed wybuchem wojny rozpoczął pracę w nowo-powstałych Zakładach Południowych (Centralnego Okręgu Przemysłowego) w Stalowej Woli, gdzie pracował na stanowisku ustawiacza maszyn. Był żonaty, z żoną Krystyną z d. Gaj mieli dwie córki – Ludmiłę i młodszą Wiesławę.
Służba w wojsku polskim II RP
Służbę w wojsku odbył w 2 Baonie Czołgów i Samochodów Pancernych w Żurawicy koło Przemyśla i uzyskał stopień strzelca pancernego. W 2 Baonie uzyskał również pozwolenie na prowadzenie wojskowych samochodów półciężarowych i został czołgistą. Prawdopodobnie podczas służby w wojsku otrzymał pseudonim „Pancerny”, którym później posługiwał się w działalności konspiracyjnej.
Pozwolenie Piotra Gajdy ps. „Pancerny” na prowadzenie wojskowych pojazdów mechanicznych z 2 Baonu Pancernych Czołgów i Samochodów Pancernych. (fot. Wiesława Kafara)
W 1935 r. rozkazem Ministra Spraw Wojskowych 2 Baon Czołgów i Samochodów Pancernych został przemianowany na 2 Batalion Pancerny Wojska Polskiego II RP, tymczasem stał się największym batalionem tego typu w II Rzeczpospolitej. 2 Batalion Pancerny był jednostką wojskową „czasu P” spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej „czasu W”. W tym czasie 2 Batalion Pancerny spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe.
Konspiracja
Podczas niemieckiej okupacji zagrożony aresztowaniem porzucił pracę w okupowanych przez Niemców Zakładach Południowych i udał się na Zasanie, gdzie wkrótce wstąpił do partyzanckiego oddziału NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka. Z oddziałem „Ojca Jana” uczestniczył w wielu akcjach oddziału. W czerwcu 1944 r. pod dowództwem Bolesława Usowa ps. „Konar” walczył z oddziałem w największej bitwie przeciwpartyzanckiej w okupowanej Polsce na tzw. „Porytowych Wzgórzach” w Lasach Janowskich gdzie 30.000 wojsk niemieckich okrążyło polskich i sowieckich partyzantów w Lasach Janowskich na pograniczu dzisiejszego Podkarpacia i Lubelszczyzny (niemiecka akcja Sturmwind I).
Po wojnie
Po zawieszeniu oddziału „Ojca Jana” powrócił do Charzewic i do pracy w Zakładach Południowych (COP), które komuniści po wojnie przemianowali na Hutę Stalowa Wola.
25 sierpnia 1951 r. w domu Gajdów na ul. Lipowej miał miejsce niefortunny wypadek, w którym zginął Piotr Gajda. Podczas podcinania jednego z drzew, spadła na Piotra gałąź zabijając Go na miejscu. Piotr Gajda zginął w domu, w którym urodził się zaledwie 38 lat wcześniej.
Ostatnia droga
Ceremonia pogrzebowa odbyła się 27 sierpnia 1951 r. w Rozwadowie. Na uroczystości przybyło wielu mieszkańców Rozwadowa, Charzewic i Stalowej Woli by oddać cześć wielkiemu patriocie i lubianemu koledze. Pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Rozwadowie.
Procesja pogrzebowa Piotra Gajdy „Pancernego” idzie przez rozwadowski Rynek 27 sierpnia 1951 r. (fot. Wiesława Kafara).
Rodzina partyzantów
Jak wspominaliśmy wyżej, Piotr Gajda pochodził z dużej partyzanckiej rodziny, w której walczyły nawet kobiety. Jego starszy brat Józef ps. „Zawisza” podczas okupacji był żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW), po wkroczeniu Sowietów przeszedł do antysowieckiego oddziału partyzanckiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW) swojego syna „Tarzana” Tadeusza Gajdy, który wcześniej również był żołnierzem oddziału „Ojca Jana“. Jego brat Józef ps. „Zawisza” i bratanek Tadeusz ps. „Tarzan” zginęli z rąk komunistów.
O Tadeuszu Gajdzie ps. „Tarzan” tutaj…
Jego stryj Kazimierz Gajda ps. „Orlę” był trzecim partyzantem z rodziny Gajdów w oddziale NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka. Po wkroczeniu Sowietów również podjął walkę z komunistami i wstąpił w szeregi antysowieckiego oddziału „Majki” Stanisława Pelczara, a następnie przeszedł do oddziału brata stryjecznego „Tarzana” Tadeusza Gajdy. Kazimierz Gajda ps. „Orlę” jako jedyny z partyzanckiej rodziny Gajdów dożył wolnej Polski.
O Kazimierzu Gajdzie ps. „Orlę” tutaj…
Cześć Jego Pamięci!
MW/Fundacja KEDYW
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej w Stalowej Woli (w organizacji), Wiesława Kafara, Stanisław Puchalski „Partyzanci Ojca Jana”.
Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie społecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza działalność opiera się na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osiągniemy celu! WESPRZYJ NAS!
Konto bankowe: SANBank Nadsański Bank Spółdzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kartą płatniczą przez system płatności PayPal