19 kwietnia 1919 r. urodzi艂 si臋 Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin” – 偶o艂nierz Kedywu obwodu Nisko-Stalowa Wola AK

漏Fundacja KEDYW

Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”

ur. 19.04.1919 r. – zm. 18.05.1944 r.

呕o艂nierz Kedywu Obwodu Nisko-Stalowa Wola Armii Krajowej


Stanis艂aw Szumielewicz urodzi艂 si臋 19 kwietnia 1919 roku w Muszynie w obecnym wojew贸dztwie dolno艣l膮skim. By艂 synem W艂adys艂awa i Marii z d. Motyka. Mia艂 dw贸ch braci Boles艂awa i Tadeusza oraz siostr臋 Ann臋. M艂odszy brat Tadeusz Szumielewicz ps. „Ted” by艂 r贸wnie偶 zo艂nierzem Kedywu i specjalnym 艂膮cznikiem z oddzia艂em dyspozycyjnym „Kmicica” Jana Or艂a-Wysockiego. Przed wojn膮 Stanis艂aw Szumielewicz mieszka艂 w Toruniu a nast臋pnie w Krakowie.

W 1937 roku rozpocz膮艂 studia rolniczo-le艣ne na Uniwersytecie Pozna艅skim. Tu偶 przed wybuchem II wojny 艣wiatowej przyby艂 z rodzin膮 do Stalowej Woli (woj. podkarpackie), gdzie ojciec otworzy艂 sklep. Wybuch wojny uniemo偶liwi艂 mu dalsz膮 nauk臋 wi臋c podj膮艂 prac臋 w sklepie swego ojca, a p贸藕niej w administracji stalowowolskiego osiedla. W p贸藕niejszym czasie w obawie przed aresztowaniem porzuci艂 prac臋 i wyjecha艂 z miasta.

Konspiracja antyniemiecka

Stanis艂aw Szumielewicz zagro偶ony aresztowaniem wyjecha艂 do wojew贸dztwa kieleckiego gdzie zaanga偶owa艂 si臋 w walk臋 konspiracyjn膮 w Armii Krajowej. Wkr贸tce jednak powr贸ci艂 do Stalowej Woli i zosta艂 skierowany przez dow贸dztwo AK do dzia艂alno艣ci sabota偶owo-dywersyjnej Kedywu obwodu Nisko-Stalowa Wola, kt贸ry mia艂 swoj膮 tajn膮 baz臋 na strychu przedwojennego kina w Rozwadowie (dzisiejsza siedziba powstaj膮cego Muzeum Kedywu).

Poleg艂 pod Kedywem

Stanis艂aw Szumielewicz zosta艂 艣miertelnie ranny podczas walki z Niemcami w sali dawnego Kina w kamienicy, w kt贸rej mie艣ci艂 si臋 tak偶e lokal Kedywu Armii Krajowej. 18 maja 1944 roku w czasie odkrycia przez Gestapo lokalu Kedywu krypt. „G贸rka”, Szumielewicz znajdowa艂 si臋 wraz czterema 偶o艂nierzami na poddaszu w lokalu Kedywu. Podczas niemieckiej ob艂awy przedostali si臋 wszyscy do sali kinowej na parter budynku i podj臋li pr贸b臋 ucieczki przez okno kina. Stanis艂aw Szumielewicz jako jedyny nie wydosta艂 si臋 z sali kina, prawdopodobnie zawaha艂 si臋 gdy偶 s艂ysza艂 na zewn膮trz strza艂y do przedzieraj膮cego si臋 przez stacj臋 kolejow膮 dow贸dcy Kedywu Stanis艂awa Be艂偶y艅skiego „Kreta”.

Po wtargni臋ciu Niemc贸w do sali kina wykryty zosta艂 stoj膮c za drewnian膮 okiennic膮 w jednym z okien sali kinowej i raniony zosta艂 granatem. Na rozkaz Niemc贸w zosta艂 wyci膮gni臋ty przez zak艂adnik贸w oczekuj膮cych na poci膮g na pobliskiej stacji PKP i po艂o偶ony zosta艂 przed drzwiami do poczekalni dworca kolejowego na przeciw siedziby Kedywu.

Do rannego „Kryspina” Gestapowcy zawo艂ali doktora Hieronima Krasonia i nakazali jemu ratowa膰 „Kryspina” maj膮c nadziej臋, 偶e wymusz膮 na nim jakie艣 zeznania. Sam doktor Kraso艅 zdawa艂 sobie spraw臋, 偶e pacjent raczej nie mia艂 szans prze偶ycia, wi臋c da艂 mu du偶膮 dawk臋 morfiny by u艣mierzy膰 b贸l i przy okazji chcia艂 te偶 oszcz臋dzi膰 brutalnego gestapowskiego przes艂uchania. Po wojnie dr Kraso艅 wspomina艂, 偶e pacjent by艂 w stanie agonalnym wi臋c du偶a dawka morfiny by艂a niezb臋dna, a tym samym uniemo偶liwi艂a zeznania albo co gorsze brutalnego 艣ledztwa, kt贸re na pewno Niemcy w takich sytuacji by zastosowali. Po chwili Niemcy widz膮c, 偶e pacjent jest konaj膮cy zabrali Kryspina do samochodu i pojechali w stron臋 dzisiejszego centrum Stalowej Woli, prawdopodobnie do aresztu Gestapo. Cia艂o Szumielewicza wed艂ug powojennych relacji prawdopodobnie Niemcy zakopali w pobliskim lasku (obecnie Park Miejski im. Kazimierza Pilata) gdzie cz臋sto chowali ofiary 艣ledztw zamordowanych w siedzibie Gestapo przy dzisiejszej ulic ks. J. Skoczy艅skiego, nota bene te偶 miejscu gdzie sta艂 sklep rodziny Szumielewicz贸w.

漏Fundacja KEDYW

Tymczasowa tablica zamontowana przez Fundacj臋 KEDYW w 2016 roku upami臋tniaj膮ca miejsce konania Stanis艂awa Szumielewicza pod聽 Dworcem PKP naprzeciw Kedywu

Ku pami臋ci

W Stalowej Woli, w p贸艂nocnej cz臋艣ci dzielnicy Rozwad贸w, znajduje si臋 dzi艣 ulica nazwana 鈥瀠l. Braci Szumielewicz贸w鈥, ulica ta upami臋tnia trzech braci, kt贸rzy stracili 偶ycie walcz膮c z Niemieckim naje藕d藕ca o woln膮 Polsk臋 w szeregach Armii Krajowej w Stalowej Woli.

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

 

MW / MKDAK

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Jerzy 艁y偶wa „Wierchami Karpat”, Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”.

漏 COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody zabronione!