por. Franciszek Wojtyło ps. „Kruk”

1 czerwca 1923 – 23 czerwca 2017

Żołnierz Armii Krajowej placówki Ulanów (podobwód Nisko–Stalowa Wola AK)

Podporucznik Franciszek Wojtyło ps. „Kruk” urodził się 1 czerwca 1923 roku w Ulanowie w woj. lwowskim (obecnie woj. podkarpackie). W święta Wielkanocne 5 kwietnia 1942 roku został zaprzysiężony do placówki Armii Krajowej w Ulanowie, małym miasteczku oddalonym około 20 km na południowy wschód od Stalowej Woli. Ulanowska placówka AK w czasie okupacji wchodziła w struktury AK jako podobwód Obwodu Nisko–Stalowa Wola. Dzień zaprzysiężenia Franciszek Wojtyło opisał w swoich wspomnieniach pt. „Moja przynależność do Armii Krajowej” w następujący sposób:

 

„W święta Wielkanocne 5.04.1942 roku, w domu Kumików, ja oraz Tadeusz Kumik i Włodzimierz Jaroszyński zostaliśmy zaprzysiężeni przez por. Bogusława Męcińskiego ps. „Władka” do ZWZ-AK. Przysięga odbyła się w domu kolegi Tadeusza Kumika. Przysięgę i nastrój, jaki panował pamiętam do dziś. Na stole stała pasyjka, por. „Władka” wziął krzyż do ręki, a my stojąc podnieśliśmy dwa palce w górę i powtarzaliśmy za nim słowa przysięgi. Po przysiędze dał nam krzyż do ucałowania i z każdym z nas się ucałował…. Po dokonaniu przysięgi, każdy z nas obrał sobie pseudonim, ja przyjąłem „Kruk”. Odtąd już oficjalnie byłem żołnierzem AK, placówki Ulanów, której dowódcą był Kazimierz Blajer…” – Franciszek Wojtyło ps. „Kruk”

Akcje z Armią Krajową

Jako żołnierz AK Franciszek Wojtyło uczestniczył w licznych akcjach i działaniach AK. W marcu 1944 roku brał udział w nieudanej akcji o kryptonimie „31”, która miała na celu uwolnienie uwięzionego w areszcie Gestapo w Stalowej Woli komendanta Obwodu Nisko–Stalowa Wola Kazimierza Pilata ps. „Zaremba”. Uczestniczył również w akcji schwytania i przetransportowania do oddziału partyzanckiego NOW–AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka, groźnego niemieckiego gestapowca Nowaka – volksdeutscha, który znany był ze znęcania się nad polską i żydowską ludnością Stalowej Woli. W ulanowskiej AK Franciszek Wojtyło służył do jej rozwiązania.

CZYTAJ WIĘCEJ: Akcja „31” – próba odbicia Komendanta Kazimierza Pilata pd. „Zaremba” tutaj…

Sowiecka okupacja i prześladowanie

W 1946 roku ożenił się i wkrótce urodziła się jego pierwsza córka. Po zajęciu przez Sowietów terenów Podkarpacia, został aresztowany i wcielony do Ludowego Wojska Polskiego (LWP), z którym przez 18 miesięcy walczył z ukraińskimi oddziałami UPA. Do Ulanowa powrócił w 1947 roku. W tamtych latach na dobre trwały prześladowania Urzędu Bezpieczeństwa (UB) za przynależność do AK, z tego powodu Franciszek kilkakrotnie z żoną i małą córeczką zmieniali miejsce zamieszkania.

Spokój w Stalowej Woli

W 1949 roku Wojtyłowie przeprowadzili się do Stalowej Woli, tutaj jak wspominał Franciszek, skończyła się jego „gehenna”. W Stalowej Woli koledzy z konspiracji załatwili mu pracę, a prześladowania komunistów ustały i życie powoli zaczęło być normalne. W Stalowej Woli urodziły się dwie córki i rodzina na zawsze pozostała już w Stalowej Woli.

Odznaczenia

Za swoją działalność w AK został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej oraz Krzyżem Partyzanckim. W 1979 roku uhonorowany został przez ówczesne władze Miasta Stalowej Woli orderem i tytułem „Zasłużony Dla Miasta Stalowa Wola”.

5 kwietnia 2017 roku w 75. rocznicę zaprzysiężenia do Armii Krajowej uhonorowany został przez prezydenta Miasta Stalowej Woli Lucjusza Nadbrzeżnego i Przewodniczącego Rady Miejskiej Stanisława Sobieraja specjalnym odznaczeniem za zasługi dla AK i dla Miasta Stalowej Woli.

Kronikarz ŚZŻAK

Franciszek Wojtyło był wieloletnim członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koło Obwodu Nisko–Stalowa Wola, w którym pełnił funkcję kronikarza. Franciszek Wojtyło przez prowadzenie 26 lat kroniki ŚZŻAK, udokumentował i uwiecznił wiele wydarzeń, nie tylko z historii ŚZŻAK ale i historycznych działań AK na terenie Podkarpacia. Franciszek Wojtyło był także autorem w.w. wspomnień pt. „Moja przynależność do Armii Krajowej”.

Porucznik Franciszek Wojtyło zmarł 23 czerwca 2017 roku w wieku 94 lat w Stalowej Woli. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 26 czerwca 2017 roku w kościele Trójcy Przenajświętszej w Stalowej Woli. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym w Stalowej Woli.

Cześć jego Pamięci!

MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Franciszek Wojtyło, Marek Wróblewski.

© COPYRIGHT 2016-2024. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!