74. Rocznica Likwidacji Kedywu Obwodu Nisko-Stalowa Wola – 18 maja 2018 r.

W pi膮tek 18 maja 2018 r. obchodzimy 74. rocznic臋 likwidacji Kedywu Armii Krajowej w Stalowej Woli – Rozwadowie. Do udzia艂u w uroczysto艣ciach zapraszamy wszystkich mieszka艅c贸w Stalowej Woli. Pami臋tajmy o naszych lokalnych bohaterach Armii Krajowej.

Tak jak w latach poprzednich spotykamy si臋 by pami臋ta膰 tragiczne wydarzenia rozwadowskiego Kedywu AK, kt贸re wydarzy艂y si臋 w budynku siedziby Kedywu 18 maja 1944 r. Gromadzimy si臋 przede wszystkim by uczci膰 pamie膰 o poleg艂ych w walce z Niemcami 偶o艂nierzy Kedywu. Tego dnia wspominamy poleg艂ego dow贸dc臋 Oficera Dywersji Stanis艂awa Be艂偶y艅skiego ps. „Kret” oraz Stanis艂awa Szumielewicza ps. „Kryspin” – niez艂omnych 偶o艂nierzy Kedywu, kt贸rzy polegli za woln膮 i niepodleg艂膮 Polsk臋. Poni偶ej kr贸tka historia z wydarze艅 z dni 18 maja 1944 r.

18 maja 1944 r. – Likwidacja Kedywu przez niemieckie Gestapo

Historyczna „G贸rka” siedziba powstaj膮cego Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej w Stalowej Woli – Rozwadowie (fot. Muzeum Reginalne w St. W.)

18 maja 1944 r. pod budynkiem przedwojennego kina (siedziby Kedywu zwanego „G贸rk膮”) zjawi艂o si臋 dw贸ch gestapowc贸w, kt贸rzy poszukiwali „Leszka Kami艅skiego” cz艂onka Kedywu. Drzwi otworzy艂a im mieszkaj膮ca na parterze Janina Kalarus i o艣wiadczy艂a, 偶e taki tutaj nie mieszka, o艣wiadczy艂a im r贸wnie偶, 偶e tutaj mieszka jedynie „Czes艂aw Kami艅ski”. Oczywi艣cie chodzi艂o o Czes艂awa, kt贸ry w艣r贸d koleg贸w z konspiracji by艂 znany jako Leszek . Zdezorientowani Niemcy poszli prawdopodobnie na dworzec kolejowy by zatelefonowa膰 i zweryfikowa膰 czy to ta sama osoba. W mi臋dzy czasie Janina Kalarus zaalarmowa艂a o tym co si臋 dzieje mieszkanki „G贸rki” – Zofi臋 i Krystyn臋 Skowron – siostry i 艂膮czniczki Kedywu. Zofia Skowron natychmiast pobieg艂a do domu dow贸dcy rozwadowskiej plac贸wki AK o krypt. „Wilcze 艁yko” na rozwadowski rynek by Go zawiadomi膰 o „wizycie” Gestapo. Krystyna za艣 w tym samym czasie uda艂a si臋 na poddasze do lokalu Kedywu by zaalarmowa膰 przebywaj膮cych tam 偶o艂nierzy o „wizycie” gestapowc贸w. Wszyscy natychmiast zacz臋li si臋 ubiera膰 i chowa膰 na strychu kompromituj膮ce rzeczy.

Na ucieczk臋 niestety nie by艂o ju偶 czasu, bo gestapowcy szybko wr贸cili i b臋d膮c ju偶 bardziej pewni od razu udali si臋 na strych kamienicy. Chwil臋 potem na strychu rozp臋ta艂a si臋 strzelanina mi臋dzy 偶o艂nierzami Kedywu i gestapowcami. Ostrzeliwani gestapowcy zacz臋li zbiega膰 schodami w d贸艂, a za nimi konspiranci, kt贸rzy przedostali si臋 przez balkon do kina. Zanimi zamkne艂y drzwi siosty Skowrom i wraz z matk膮 uciek艂y tylnymi drzwiami.

Nast臋pnie z sali kina uda艂o si臋 wydosta膰 偶o艂nierzom – Czes艂awowi Kami艅skiemu ps. „G艂az”, Stanis艂awowi Korfelowi ps. „Korski” i Zygmuntowi Kajzerowi ps. „Ma艂y”, we trzech wyskoczyli przez okno kina i bezpiecznie zbiegli do pobliskich Charzewic, gdzie si臋 ukryli. Dow贸dca Kedywu – Oficer Dywersji Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret” postanowi艂 ucieka膰 przez stacj臋 PKP mieszcz膮c膮 si臋 naprzeciw 鈥滸贸rki鈥, prawdopodobnie by zabra膰 uwag臋 Niemc贸w od uciekaj膮cych w przeciwnym kierunku jego 偶o艂nierzy. Niestety b臋d膮c ju偶 po drugiej stronie stacji, „Kreta鈥 dopad艂y niemieckie kule z czekaj膮cego na stacji poci膮gu z niemieckim wojskiem. Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zgin膮艂 na miejscu.

Pi膮ty i ostatni z 偶o艂nierz z grupy znajduj膮cej si臋 na 鈥滸贸rce” tego dnia -Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”, nie wydosta艂 si臋 z sali kinowej. W kinie dopad艂o go niemieckie wojsko i zosta艂 tam 艣miertelnie raniony granatem. Niemcy nakazali wyci膮gn膮膰 Szumielewicza z kina i kazali zawo艂a膰 do niego lekarza by go ratowa膰, Niemcy liczyli, 偶e jeszcze uda si臋 uzyska膰 jeszcze z niego zeznania. Do rannego Szumielewicza wkr贸tce przyby艂 dr Hieronim Kraso艅 (r贸wnie偶 cz艂onek AK). Dr Kraso艅 widz膮c, 偶e jest w stanie agonalnym postanowi艂 da膰 Szumielewiczowi du偶膮 dawk臋 morfiny, by u艣mierzy膰 jego b贸l i by uniemo偶liwi膰 zeznania. Gdy Szumielewicz by艂 ju偶 konaj膮cy Gestapo za艂adowa艂o go do samochodu i udali si臋 z nim w kierunku Stalowej Woli. Niemcy prawdopodobnie dobili Szumielewicza i gdzie艣 zakopali, cia艂o jego nigdy nie zosta艂o odnalezione.

18 maja 1944 r. Kedyw Armii Krajowej Obwodu Nisko – Stalowa Wola na tzw. „G贸rce” przesta艂 istnie膰.

Po kilku dniach Stanis艂aw Be艂偶y艅ski zosta艂 pochowany na rozwadowskim cmentarzu. Po wojnie zosta艂 ekshumowany i przeniesiony do Mauzoleum 呕o艂nierzy AK na Cmentarz Komunalny w Stalowej Woli, tam spoczywa do dzi艣 w艣r贸d innych stalowowolskich Bohater贸w AK.

Kto zdradzi艂?

Wcze艣niej w maju 1944 r. zosta艂 aresztowany 偶o艂nierz AK z Rozwadowa Zbigniew Gogojewicz ps. „Ostoja”. Wed艂ug powojennych relacji by艂ych 偶o艂nierzy AK to „Ostoja” podpisa艂 list臋 konfident贸w by uratowa膰 swoje 偶ycie, to on prawdopodobnie zdradzi艂 Niemcom naziwisko Kami艅skiego.


Obchody 74. Rocznicy Likwidacji Kedywu Armii Krajowej Obwodu Nisko-Stalowa Wola – 18 maja 2018 r. w Stalowej Woli


Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie spo艂ecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!聽

Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal