20 sierpnia 2000 r. odszed艂 Stanis艂aw Puchalski ps. „Kozak” – 偶o艂nierz oddzia艂u NOW-AK „Ojca Jana”

Stanis艂aw Puchalski ps. „Kozak”

ur. 21 wrze艣nia 1920 r. – zm. 20 sierpnia 2000 r.

呕o艂nierz partyzanckiego oddzia艂u NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka


Stanis艂aw Puchalski urodzi艂 si臋 21 wrze艣nia 1920 r. w USA na przedmie艣ciach Nowego Jorku w mie艣cie Garfield, w stanie New Jersey. By艂 synem Franciszka Puchalskiego i Anny z domu Olko. Mia艂 starszego brata Juliana i m艂odsz膮 siostr臋 Bronis艂aw臋. Przed wojn膮 rodzina Puchalskich聽mieszka艂a w USA. Stanis艂aw, jako kilkuletni ch艂opiec聽przyjecha艂 z matk膮 i rodze艅stwem do Polski i zamieszkali w Nisku, w dzisiejszym wojew贸dztwie Podkarpackim. W Nisku uko艅czy艂 szko艂臋 powszechn膮. W 1938 r. uko艅czy艂 ni偶a艅skie Pa艅stwowe Gimnazjum Og贸lnokszta艂c膮ce. W roku szkolnym聽1938/1939 ucz臋szcza艂 do liceum w Stalowej Woli gdy nauk臋 przerwa艂 wybuch wojny, p贸藕niej jednak podczas okupacji uda艂o mu si臋 zda膰 matur臋.

Wojsko i wybuch wojny

W sierpniu 1939 r. Stanis艂aw Puchalski zg艂osi艂 si臋 do Rejonowej聽Komendy Uzupe艂nie艅 w Nisku, sk膮d zosta艂 skierowany do pe艂nienia s艂u偶by聽w ni偶a艅skich koszarach Szko艂y Podoficerskiej Piechoty dla Ma艂oletnich nr 3. Po kr贸tkim przeszkoleniu otrzyma艂 mundur, angielski karabin, amunicje i zacz膮艂 pe艂ni膰 s艂u偶b臋 wartownicz膮 przy magazynach szko艂y.

1 wrze艣nia 1939 r. przez radio dowiedzia艂 si臋 o zdradzieckiej napa艣ci hitlerowskich Niemiec na Polsk臋. 3 wrze艣nia Niemieckie samoloty zrzuci艂y na Nisko i Stalow膮 Wol臋 pierwsze bomby, w bombardowaniu zosta艂a ci臋偶ko ranna jego siostra Bronis艂awa, kt贸ra wkr贸tce umar艂a z doznanych obra偶e艅. 7 wrze艣nia po zarz膮dzeniu ewakuacji Niska zosta艂 przydzielony do ochrony akt RKU i wraz ze swoim oddzia艂em opu艣ci艂 Nisko. Po kilkudniowym marszu doszli do Kowla na Kresach Wschodnich, tam zosta艂y sformowane nowe oddzia艂y Wojska Polskiego, ale ze wzgl臋du na jego m艂ody wiek dosta艂 odmow臋 wcielenia do nowego oddzia艂u. Dow贸dcy WP w Kowlu podali argument, 偶e maj膮 do艣膰 偶o艂nierzy i nie potrzebuj膮 ma艂oletnich. W艣r贸d 偶o艂nierzy w Kowlu jak wspomina艂 Stanis艂aw „fama g艂osi艂a” 偶e wojska polskie fantastycznie radz膮 sobie na zachodnim froncie pod Berlinem i 偶e wojna wkr贸tce si臋 zako艅czy. Zwolniony z wojska i przekonany, 偶e wkr贸tce Niemcy si臋 poddadz膮, namawia koleg臋 by wykorzysta膰 „istniej膮cy ba艂agan”, w kt贸rym mo偶na je藕dzi膰 bez biletu kolej膮 i proponuje by zwiedzi膰 w ten spos贸b Polsk臋. Niestety wie艣ci o sukcesach Polskich wojsk okazuj膮 si臋 fa艂szywe. Po nied艂ugim czasie przedostaje si臋 z powrotem do Niska, kt贸ry w tym czasie jest ju偶 okupowany przez niemieckie wojsko.

Stanis艂aw Puchalski po powrocie do Niska podj膮艂 prac臋 w urz臋dzie gminnym, dzia艂 tak偶e w ni偶a艅skiej Stra偶y Po偶arnej. W urz臋dzie maj膮c dost臋p do dokument贸w pomaga艂 lokalnym 呕ydom, wystawiaj膮c im fa艂szywe dokumenty zmieniaj膮ce ich to偶samo艣膰. Dzi臋ki jego zabiegom razem z matk膮 udaje im si臋 uratowa膰 kilkoro 呕yd贸w, za co w 2000 r. zostali uhonorowani tytu艂em 鈥濻prawiedliwy w艣r贸d Narod贸w 艢wiata鈥.

Konspiracja

Ju偶 na pocz膮tku okupacji zwi膮za艂 si臋 z antyniemieckim podziemiem. Po powrocie do Niska wst膮pi艂 do konspiracyjnej Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). Z powodu聽dekonspiracji podziemnej szko艂y wojskowej NOW w Nisku, musia艂 ucieka膰 przed aresztowaniem聽za San. Na Zasaniu jesieni膮 1943 r., razem z kilkoma kolegami z Niska, wst膮pili do oddzia艂u partyzanckiego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysi臋偶niaka. W oddziale by艂 jednym聽z najbardziej zaufanych 偶o艂nierzy Franciszka Przysi臋偶niaka.

Z oddzia艂em „Ojca Jana” uczestniczy艂聽w wielu akcjach i walkach partyzanckich. W czerwcu 1944 r. walczy艂 z Niemcami w najwi臋kszej przeciwpartyzanckiej akcji w okupowanej Polsce na tzw. Porytowych聽Wzg贸rzach (niem. Sturmwind I). Po walkach na Porytowym Wzg贸rzu oddzia艂 „Ojca Jana” zosta艂 rozwi膮zany i wkr贸tce na terenach pojawi艂y si臋 wojska sowieckiej Armii Czerwonej i poluj膮ce na 偶o艂nierzy podziemia NKWD. Zagro偶ony aresztowaniem musia艂 si臋 ukrywa膰.

Aresztowanie i wyw贸z do 艁agr贸w

Jesieni膮 1944 r. w Jaros艂awiu wpad艂 w r臋ce sowieckiego NKWD i zosta艂 aresztowany, nast臋pnie wywieziony bydl臋cym wagonem na Sybir do obozu w Borowiczach, a nast臋pnie do obozu w Joglach. Jako jednemu z nielicznych udaje si臋 jemu wydosta膰 z sowieckich 艁agr贸w po p贸艂torarocznym pobycie i w 1946 r.聽powraca „z nieludzkiej ziemi” do nowej Polski, tym razem okupowanej przez Sowiet贸w i us艂uguj膮cych im polskich komunist贸w.

Po wojnie

Po powrocie do Polski zasta艂 nowo powstaj膮cy komunistyczny uk艂ad, kt贸ry wobec akowc贸w i konspirant贸w stosuje bezwzgl臋dne represje. Zagro偶ony aresztowaniem przez Urz膮d Bezpiecze艅stwa (UB) ukrywa si臋 do 1955 r. w Zalesiu ko艂o Je偶owego, u krewnych swojej matki. W tym czasie mimo trudnego 偶ycia poznaje swoj膮 przysz艂膮 偶on臋 i zak艂ada rodzin臋. W 1948 r. o偶eni艂 si臋 Wiktori膮 z d. P艂achci艅sk膮 i tego samego roku urodzi艂 si臋 ich pierwszy syn Jacek, a nast臋pnie w 1950 r. c贸rka Maria. W styczniu 1955 r. decyduj臋 si臋 ujawni膰, za co przez nast臋pne lata zostaje szykanowany przez UB z ca艂膮 rodzin膮. W 1955 r. rodzi si臋 drugi syn Tadeusz, a po nim w 1957 r. rodzi si臋 trzeci syn Antoni. Dopiero pod koniec lat 80-tych, UB 艣ci膮ga pods艂uch z jego telefonu dopiero od tej pory powoli zaczyna prowadzi膰 w miar臋 swobodne聽偶ycie.

Spotkanie z kolegami z oddz. „Ojca Jana” nad wodospadem Niagara w USA w latach 80-tych. Od lewej W艂adys艂aw Zawitkowski ps. „Gil”’ Stanis艂aw Puchalski ps. „Kozak” i brat W艂adys艂awa J贸zef Zawitkowski ps. „Wierny”. (fot. Tadeusz Puchalski)

Dzia艂alno艣膰聽kombatancka

Stanis艂aw Puchalski ps. „Kozak” (fot. Tadeusz Puchalski)

W czasach komunizmu by艂 aktywnym cz艂onkiem Zwi膮zku Bojownik贸w o Wolno艣膰 i Demokracj臋 (ZBoWiD), do kt贸rego musia艂 nale偶e膰 by otrzyma膰 艣wiadczenia kombatanckie. Po upadku PRL i powo艂aniu 艢wiatowego Zwi膮zku 呕o艂nierzy Armii Krajowej tworzy艂 z kolegami pierwsze kr臋gi 艢Z呕AK w Stalowej Woli.

W latach 90-tych wyda艂 obszern膮 ksi膮偶k膮 o oddziale „Ojca Jana” zatytu艂owan膮 鈥濸artyzanci Ojca Jana鈥, kt贸r膮 po kr贸tkim czasie wzbogaci艂 o nowy materia艂 i wyda艂 II rozszerzone wydanie.

W marcu 2000 r. za pomoc udzielon膮 呕ydom w czasie wojny zosta艂 razem z matk膮 uhonorowany tytu艂em 鈥濻prawiedliwy w艣r贸d Narod贸w 艢wiata鈥.

Przez ca艂e lata zwi膮zany by艂 z Niskiem, gdzie pracowa艂 jako pracownik umys艂owy. W Nisku wybudowa艂 dom聽i mieszka艂 przez prawie ca艂e 偶ycie. Zmar艂 20 sierpnia 2000 r. w wieku 79 lat. Spoczywa na ni偶a艅skim cmentarzu, tak jak sobie聽偶yczy艂.

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

 

MW / MKDAK / Fundacja KEDYW

Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii krajowej (w organizacji), Stanis艂aw Puchalski „Partyzanci Ojca Jana”, Tadeusz Puchalski, Ku藕nia Pomys艂贸w – LO im. Bohater贸w Porytowego Wzg贸rza w Janowie Lubelskim.

漏 COPYRIGHT 2016-2021 Fundacja KEDYW. Wszelkie Prawa zastrze偶one. Kopiowanie tekst贸w, zdj臋膰 lub film贸w bez zgody Fundacji KEDYW zabronione!


Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!

Zosta艅 Patronem Muzeum Kedywu poprzez serwis Patronite:


Lub wesprzyj przelewem bankowym na konto:

Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR


Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal:

[wpedon id=”16500″ align=”left”]