Piotr Gajda ps. „Pancerny”
24 listopada 1913 – 25 sierpnia 1951
Żołnierz 2 Batalionu Pancernego Wojska Polskiego II RP
Żołnierz oddziału partyzanckiego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka
Piotr Gajda urodził się 24 listopada 1913 r. w Charzewicach w woj. lwowskim, (obencie dzielnica Stalowej Woli, woj. podkarpackie). Był synem Marcina i Katarzyny. Miał braci Jana, Stanisława i Józefa. Piotr przyszedł na świat w domu rodziny Gajdów na ul. Lipowej, w którym oprócz niego urodziło się kilku żołnierzy antyniemieckiej i antysowieckiej konspiracji, z tej znanej dziś partyzanckiej rodziny. W latach 20-tych uczęszczał do szkoły podstawowej w Rozwadowie (obecnie dzielnica Stalowej Woli). Przed II wojną pracował w rozwadowskim tartaku, a następnie tuż przed wybuchem wojny rozpoczął pracę w nowych wówczas Zakładach Południowych (Centralnego Okręgu Przemysłowego) w Stalowej Woli, gdzie pracował na stanowisku ustawiacza maszyn. Był żonaty, z żoną Krystyną z d. Gaj mieli dwie córki Ludmiłę i młodszą Wiesławę.
Służba w wojsku polskim II RP
Służbę w wojsku odbył w 2 Baonie Czołgów i Samochodów Pancernych w Żurawicy koło Przemyśla (woj. podkarpackie) i uzyskał stopień strzelca pancernego. W 2 Baonie uzyskał również pozwolenie na prowadzenie wojskowych samochodów półciężarowych i został czołgistą. Prawdopodobnie podczas służby w wojsku otrzymał pseudonim „Pancerny”, którym później posługiwał się w działalności konspiracyjnej.
Pozwolenie Piotra Gajdy ps. „Pancerny” na prowadzenie wojskowych pojazdów mechanicznych z 2 Baonu Pancernych Czołgów i Samochodów Pancernych. (fot. zbiory rodzinne W. Kafara)
W 1935 roku rozkazem Ministra Spraw Wojskowych 2 Baon Czołgów i Samochodów Pancernych został przemianowany na 2 Batalion Pancerny Wojska Polskiego II RP, wtedy też stał się największym batalionem tego typu w II Rzeczpospolitej. 2 Batalion Pancerny był jednostką wojskową „czasu P” spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej „czasu W”. W tym czasie 2 Batalion Pancerny spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe.
Konspiracja antyniemiecka
Podczas niemieckiej okupacji zagrożony aresztowaniem porzucił pracę w okupowanych przez Niemców Zakładach Południowych przemianowanych wówczas na zakłady zbrojeniowe „Stahlwerke Braunschweig – Werk Stalowa Wola” i skierowany został na tzw. Zasanie, gdzie bazował oddział partyzancki NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka. W oddziale służyło kilku członków jego najbliższej rodziny co zapewne pomogło mu się szybciej zaklimatyzować. Z oddziałem „Ojca Jana” Pancerny uczestniczył w wielu akcjach oddziału. W czerwcu 1944 roku pod dowództwem Bolesława Usowa ps. „Konar” walczył z oddziałem w największej bitwie z Niemcami w okupowanej Polsce na tzw. „Porytowych Wzgórzach” w Lasach Janowskich, gdzie 30.000 niemieckich żołnierzy okrążyło polskich i sowieckich partyzantów w Lasach Janowskich w niemieckiej akcji przeciwpartyzanckiej „Sturmwind I”.
Po wojnie
Piotr Gajda przeżył piekło wojny z Niemcami i po walkach na Porytowym Wzgórzu powrócił do domu do Charzewic gdy dowódca oddziału „Ojca Jana” postanowił zawiesić działalność oddziału. Po wojnie Piotr wrócił do pracy do Zakładów Południowych (COP), które później komuniści przemianowali na Hutę Stalowa Wola.
Tragiczna śmierć
Piotr Gajda zginął 25 sierpnia 1951 roku w domu Gajdów na ul. Lipowej gdzie miał miejsce niefortunny wypadek, podczas wykonywania prac przy domu. Piotr zginął gdzie przyszedł na świat zaledwie 38 lat wcześniej. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 27 sierpnia 1951 roku w Rozwadowie. Na pożegnanie Piotra Gajdy przybyło wielu mieszkańców Rozwadowa, Charzewic i Stalowej Woli by oddać cześć lubianemu koledze i wielkiemu patriocie. Pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Rozwadowie.
Procesja pogrzebowa Piotra Gajdy „Pancernego” idzie przez rozwadowski Rynek 27 sierpnia 1951 r. (fot. zbiory rodzinne W. Kafara).
Rodzina partyzantów
Jak było wspomniane wyżej, Piotr Gajda pochodził z dużej partyzanckiej rodziny, w której walczyły nawet kobiety. Jego starszy brat Józef ps. „Zawisza” podczas okupacji był żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW), po wejściu Sowietów przeszedł do antykomunistycznego oddziału partyzanckiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW) swojego syna „Tarzana” Tadeusza Gajdy, który także wcześniej był żołnierzem oddziału „Ojca Jana“. Brat Józef ps. „Zawisza” i bratanek Tadeusz ps. „Tarzan” zginęli z rąk komunistów po wojnie.
Jego stryj Kazimierz Gajda ps. „Orlę” był trzecim partyzantem z rodziny Gajdów w oddziale NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka. Po wejściu Sowietów również podjął walkę z komunistami i wstąpił w szeregi antykomunistycznego oddziału NZW Stanisława Pelczara „Majki”, a następnie walczył też w oddziale brata stryjecznego Tadeusza Gajdy „Tarzana”. Kazimierz Gajda ps. „Orlę” jako jedyny z partyzanckiej rodziny Gajdów dożył wolnej Polski.
Cześć Ich Pamięci!
MW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej w Stalowej Woli (w organizacji), Relacje Wiesławy Kafary, Stanisław Puchalski „Partyzanci Ojca Jana”.
© COPYRIGHT 2016-2023. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody zabronione!