Oddajmy ho艂d zapomnianym Bohaterom!

18 maja 2016 roku przypada聽72. rocznica likwidacji przez Gestapo rozwadowskiego Kedywu Armii Krajowej ni偶a艅sko-stalowowolskiego Obwodu „Niwa”. Zapraszamy wszystkich do Stalowej Woli – Rozwadowa do oddania ho艂du razem z nami Bohaterom rozwadowskiego Kedywu! A byli to:


Dow贸dca i Oficer Dywersji – Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret”

Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”

Stanis艂aw Korfel ps. „Korski”

Zygmunt Kajzer ps. „Ma艂y”

Czes艂aw Kami艅ski ps. „G艂az”

oraz 艂膮czniczki Armii Krajowej:

Krystyna Skowron ps. „Gra偶yna”

Zofia Skowron ps. „Joanna”


Dla przypomnienia wydarze艅 18 maja 1944 roku聽przedstawiamy relacj臋 przekazan膮 przez Czes艂awa Kami艅skiego „G艂aza” historykowi Dionizemu Garbaczowi. Czes艂aw Kami艅ski jako jedyny 偶o艂nierz Kedywu znajduj膮cy si臋 na „G贸rce” tego tragicznego dnia zdo艂a艂 prze偶y膰 wojn臋.

Na wst臋pie聽kr贸tki zapis z kroniki klasztoru oo. Kapucyn贸w.聽72 lata temu pod dat膮 18 maja 1944 roku kronikarz klasztoru oo. Kapucyn贸w Gerard Rysz napisa艂:

W nocy jakie艣 detonacje i strzelanina. Rano + 11 stop. C (cisza- pochmurno, potem s艂o艅ce i chmury). Robi si臋 coraz wi臋cej niespokojnie, bo znowu na torze kolejowym mi臋dzy Rozwadowem a Stalow膮 Wol膮 pod艂o偶ono materia艂 wybuchowy, na kt贸ry w nocy ok. 1-ej najecha艂 poci膮g towarowy. Ju偶 do po艂udnia uruchomiono ruch kolejowy. Nad ranem by艂a strzelanina ko艂o stacji kolejowej do jakich艣 osobnik贸w w domu dawnego kina. S膮 podobno zabici i ranni. By艂y te偶 jakie艣 aresztowania(?)

Niemcy wpadli na trop 鈥濭贸rki鈥 przypadkowo szukaj膮c Leszka Kami艅skiego. 18 maja 1944 r. dw贸ch gestapowc贸w przysz艂o o 5 rano do budynku, w kt贸rym mieszka艂 m.in. Kami艅ski. Spytali gospodarzy o Leszka Kami艅skiego. M艂oda Janina Kalarus贸wna zorientowa艂a si臋 o kogo chodzi i odpowiedzia艂a zreszt膮 zgodnie ze stanem faktycznym, 偶e taki tu nie mieszka. Kami艅ski w dokumentach starostwa nosi艂 imi臋 Czes艂aw i tak by艂 odnotowany w ksi膮偶ce meldunkowej. Niemcy poszli sprawdzi膰 stan faktyczny, co potwierdza, 偶e jeszcze nie znali znaczenia swego odkrycia. Dziewczyna natychmiast da艂a zna膰 Kami艅skiemu, 偶e szukaj膮 go gestapowcy. Wtedy zaistnia艂a pierwsza szansa spokojnego opuszczenia zagro偶onego miejsca. W lokalu Kedywu, opr贸cz Kami艅skiego, znajdowali si臋 w贸wczas Dow贸dca i Oficer Dywersji Stanis艂aw Be艂偶y艅ski ps. „Kret”, Stanis艂aw Korfel ps. „Korski”, Zygmunt Kajzer ps. „Ma艂y” i Stanis艂aw Szumielewicz ps. „Kryspin”. Wkrad艂o si臋 zdenerwowanie; co robi膰? zabra膰 czy ukry膰 granaty, bro艅, dokumenty?… Po latach Czes艂aw Leszek Kami艅ski relacjonowa艂:

Co robi膰? Przede wszystkim ukry膰 co jest do ukrycia. Przez okno widz臋, 偶e dwa domy dalej jaki艣 ruch, tam mieszka艂a nauczycielka. Mo偶e to jakie艣 branie zak艂adnik贸w? 鈥濳ret鈥 m贸wi: 鈥濺ealizujemy nasz plan鈥. W sali kinowej by艂y wentylatory zako艅czone metalow膮 ozdob膮. I tam by艂a klapa stale zamkni臋ta. Gdyby dosz艂o do wpadki mieli艣my wybi膰 te ozd贸bki i tamt臋dy ucieka膰. Zaczynamy wybija膰, ale idzie nam opornie, nie mo偶emy usun膮膰 tych wszystkich przekl臋tych ozd贸bek. Co robi膰? Sytuacja bez wyj艣cia, nie przewidzieli艣my takiej ewentualno艣ci. Skryli艣my si臋 wi臋c na strychu, gdzie kto m贸g艂, za belki, w k膮tach. Ja z granatem zosta艂em w pokoju. Gestapowcy wr贸cili, Kalarus贸wna dosta艂a po twarzy, id膮 po schodach na g贸r臋. Zaczynaj膮 atakowa膰 drzwi, wreszcie uda艂o si臋 im je wywali膰. Widz臋 jak 鈥濳ret鈥 naciska spust pistoletu maszynowego i nic. Cisza. Jeszcze raz i zn贸w nic. Dwaj gestapowcy stoj膮 w drzwiach. Wtedy 鈥濵a艂y鈥 zacz膮艂 strzela膰. Niemcy zbiegaj膮 po schodach ostrzeliwuj膮c si臋 z pistolet贸w. 鈥濳orski鈥 strzela艂 za nimi, ale sam dosta艂, co prawda lekko, uratowa艂 go zw贸j banknot贸w w kieszeni na piersi. I nadal niewiemy co robi膰. Wtedy, gdy Niemcy pobiegli po pomoc mogli艣my spokojnie wyj艣膰, ale nam, to chyba obsesja, zachcia艂o si臋 forsowa膰 sal臋 kinow膮 wype艂nion膮 po sufit koszami. Do sali kinowej dostali艣my si臋 przez balkon, drzwi zamkn臋艂y za nami 鈥濻艂oni膮tka鈥 (siostry Skowron) i spokojnie wysz艂y na zewn膮trz. Bez trudno艣ci oddali艂y si臋 od 鈥濭贸rki鈥. Rozgrzebujemy kosze, wreszcie przebili艣my si臋 do wolnej przestrzeni i kosze zwali艂y si臋 na nas. Kto艣 zgubi艂 bro艅, kto艣 latark臋. Jeste艣my w艣r贸d koszy, w ciemno艣ci. I zn贸w: co robi膰? Patrz臋, a tu prze艣wituje 艣wiat艂o. Okna w sali kinowej mia艂y od zewn膮trz drewniane okiennice. Dostali艣my si臋 do okna, uda艂o si臋 je otworzy膰 i jeden za drugim stawa艂 i 鈥瀞zczupakiem鈥 skaka艂 do ogrodu. Jeste艣my wszyscy na zewn膮trz, zosta艂 tylko Staszek Szumielewicz 鈥濳ryspin鈥. Ze Staszkiem Korflem 鈥濳orskim鈥 i Zygmuntem Kajzerem 鈥濵a艂ym鈥 wpad艂em w ogrody i uda艂o nam si臋 zbiec. 鈥濳ret鈥 za艣 uzna艂; 偶e nale偶y realizowa膰 dalsz膮 cz臋艣膰 planu odwrotu: ucieczka przez stacj臋 kolejow膮, tory i do lasu. W czasie odwrotu zacz膮艂 si臋 ostrzeliwa膰 (gestapo zapewni艂o sobie pomoc bahnschutz贸w w ob艂awie), uda艂o mu si臋 przesadzi膰 parkan, przebiec tory. I znalaz艂. si臋 na otwartej przestrzeni, kt贸r膮 dalej ogranicza艂a 艣ciana lasu. Na torach sta艂 transport wojska. Gdy 偶o艂nierze zobaczyli uciekaj膮cego, u偶yli broni maszynowej i 鈥濳ret鈥 pad艂. 鈥濳ryspin鈥 osta艂 si臋 w koszach. Gestapo zmusi艂o pracownik贸w Zak艂ad贸w oczekuj膮cych na poci膮g do Stalowej Woli do wybierania z sali kinowej koszyk贸w. Wreszcie dokopano si臋 do okien, na jednym z nich sta艂 Szumielewicz. M贸g艂 zastrzeli膰 gestapowca i ucieka膰, wida膰 zawaha艂 si臋. Niemiecki granat by艂 szybszy. 鈥濳ryspina鈥 ci臋偶ko ranionego w brzuch wsadzono do samochodu i powieziono do Stalowej Woli. Prawdopodobnie zmar艂 ju偶 w drodze鈥.

Zbiegowie ukrywali si臋 w Charzewicach u 鈥濻ybiraka鈥, na drugi dzie艅 pojechali do Rudnika, sk膮d po nied艂ugim czasie przerzucono ich za San, do oddzia艂u partyzanckiego Jana Or艂a 鈥濳micica鈥. Kami艅ski i Korfel w grupie 鈥濳micica鈥 聽w艂膮czonej do do zgrupowania Boles艂awa Usowa ps. „Konar” walczyli na Porytowych Wzg贸rzach w Lasach Janowskich w czerwcu 1944 roku. Stanis艂aw Korfel ps. „Korski” 21 czerwca 1944 rokuzgin膮艂 w Ulanowie. Zygmunt Kajzer ps. „Ma艂y” zgin膮艂 zastrzelony w Nisku 8 lipca 1944 roku. Czeslaw Kami艅ski ps. „G艂az” wojn臋 prze偶y艂 wraz 艂膮czniczkami Kedywu zwanymi „S艂oni膮tkami” – Krystyn膮 i Zofi膮 Skowron.

MW