Zygmunt Kajzer ps. „Mały”

ur. 16 czerwca 1923 r. – zm. 8 lipca 1944 r.
Żołnierz Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Stalowej Woli
Żołnierz Kedywu AK Obwodu Nisko – Stalowa Wola

Zygmunt Kajzer urodził się 16 czerwca 1923 r. w Żyrardowie, dzisiejszym województwie Mazowieckim. Był synem Jana i Kazimiery. Miał młodszego brata Jana, który również był żołnierzem też był AK. Z rodziną przybył do Stalowej Woli w 1938 r. i rozpoczął naukę w stalowowolskim liceum.

Na początku niemieckiej okupacji pracował w kinie „Stal” Władysława Kubikowskiego ( żołnierza stalowowolskiej AK o ps. „Kula”) na dzisiejszej ul. Narutowicza, w którym Niemcy urządzili sobie kino „Nur für Deutsche” (tylko dla Niemców). Od maja 1940 roku pracował jako statystyk w Zakładach Południowych (COP) przemianowanych przez Niemców na „Reichswerke Hermann Góring – Werke Stalowa Wola”, na terenach dzisiejszej Huta Stalowa Wola.

Konspiracja

W grudniu 1940 roku zagrożony aresztowaniem w fali aresztowań działaczy podziemia, porzucił pracę i przeszedł całkowicie do konspiracji. Początkowo działał w stalowowolskiej ZWZ, a po powołaniu Armii Krajowej wszedł w skład Kedywu AK obwodu Nisko – Stalowa Wola, w którym, pełnił funkcję dowódcy patrolu dywersyjnego. Jako żołnierz Kedywu uczestniczył w wielu akcjach bojowych i dywersyjnych. Był jednym z pięciu żołnierzy podczas napadu Gestapo na tajną siedzibę Kedywu 18 maja 1944 roku w Rozwadowie.

Podczas walki z Gestapo wewnątrz budynku przedwojennego kina, w którym znajdował się konspiracyjny lokal Kedywu, Zygmunt Kajzer wraz ze Stanisławem Korfelem „Korskim” powstrzymali Gestapo na strychu i schodach, co spowodowało wycofanie Niemców na zewnątrz budynku i umożliwiło im ucieczkę przez okna kina do pobliskich Charzewic.

O likwidacji rozwadowskiego Kedywu AK przez Gestapo >>> tutaj

Wpadka

Niecałe dwa miesiące po wpadce Kedywu, Zygmunt Kajzer poległ podczas próby wyrwania się z otoczonego przez Gestapo i żandarmerię domu, w którym przebywał. 8 lipca 1944 r. Gestapo otoczyło dom w pobliskim Nisku i usiłowało aresztować przebywających na kwaterze Zygmunta Kajzera i Stanisława Kotwicę ps. „Wąsik” z Przędzela. W czasie potyczki „Mały” i „Wąsik” podjęli próbę ucieczki, „Wąsikowi” udało się zmylić Gestapo i zbiegł niestety, podczas przeskakiwania przez płot „Mały” został śmiertelnie ranny.

Ciało Zygmunta Kajzera gestapowcy zakopali na podwórku siedziby Gestapo w Nisku. Po wejściu Sowietów, 13 sierpnia 1944 r. „Mały” został ekshumowany z podwórka siedziby Gestapo i pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Rozwadowie. Ponownie ekshumowany w 1947 r. został przeniesiony do Stalowej Woli gdzie spoczywa do dziś wśród stalowowolskich żołnierzy Armii Krajowej w stalowowolskim Mauzoleum Żołnierzy AK na Cmentarzu Parafialnym.

Odznaczenia

Dnia 24 grudnia 1945 r. na wniosek stalowowolskiego ZBOWiD-u (komunistycznej organizacji kombatanckiej) został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy oraz Krzyżem Partyzanckim.

Cześć Jego Pamięci!

MW/Fundacja KEDYW
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Dionizy Garbacz „Brunatne Lata”, Stanisław Puchalski „Partyzanci Ojca Jana”.

Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie społecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza działalność opiera się na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osiągniemy celu! WESPRZYJ NAS! 

Konto bankowe: SANBank Nadsański Bank Spółdzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kartą płatniczą przez system płatności PayPal