30 wrze艣nia 1975 r. odszed艂 mjr. Franciszek Przysi臋偶niak ps. „Ojciec Jan” – dow贸dca oddzia艂u NOW-AK i komendant NZW

mjr. Franciszek Przysi臋偶niak ps. „Jan”, „Ojciec Jan”, „Marek”

ur. 22 listopada 1909 r. – zm. 30 wrze艣nia 1975 r.

Porucznik artylerii Wojska Polskiego II RP
Dow贸dca oddzia艂u NOW-AK „Ojca Jana” (P贸艂nocne Podkarpacie)
Komendant Okr臋gu Rzesz贸w Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW)
Komendant pomorskiego Okr臋gu XIII Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW)


Major Franciszek Przysi臋偶niak urodzi艂 si臋 22 listopada 1909 r. w Krupem ko艂o Krasnystawu. By艂 synem Antoniego i Antoniny z d. Kleszowska. Uko艅czy艂 Wo艂y艅sk膮 Szko艂臋 Podchor膮偶ych Rezerwy Artylerii we W艂odzimierzu Wo艂y艅skim. W 1938 r. rozpocz膮艂 s艂u偶b臋 w 16 Pomorskim Pu艂ku Artylerii Lekkiej w Grudzi膮dzu. Walczy艂 w kampanii wrze艣niowej 1939 r. 28 wrze艣nia 1939 r. dosta艂 si臋 do niewoli niemieckiej pod Tomaszowem Lubelskim. Zbieg艂 z konwoju i przedosta艂 si臋 do rodzinnej wsi, gdzie wst膮pi艂 do powstaj膮cej antyniemieckiej konspiracji.聽W czasie niemieckiej okupacji jak i po wojnie u偶ywa艂 fa艂szywych imion i nazwisk; Jan Chmielewski, Jerzy Jan Romanowski oraz Jan Tylus.

Konspiracja antyniemiecka

W 1942 r. zosta艂 oficerem organizacyjnym w Komendzie Powiatowej Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW) w Krasnymstawie. Latem 1942 r. dosta艂 si臋 kolejny raz do niemieckiej niewoli, ale i tym razem, po tygodniu udaje mu si臋 uciec Niemcom. Po powrocie dosta艂 rozkaz utworzenia le艣nego oddzia艂u partyzanckiego w Lasach Janowskich przez komend臋 NOW. Jego oddzia艂 przyj膮艂 nazw臋 NOW „Ojca Jana”.聽Po scaleniu NOW z Armi膮 Krajow膮 nazwany zosta艂 oddzia艂em NOW-AK „Ojca Jana” i uzyska艂 dodatkowy kryptonim „OP-44”. W styczniu 1944 r. Franciszek Przysi臋偶niak o偶eni艂 si臋 z 艂膮czniczk膮 oddzia艂u Janin膮 Oleszkiewicz ps. „Jaga” w Jarocinie ko艂o Stalowej Woli.聽W listopadzie 1944 r. zosta艂 awansowany do stopnia kapitana.

mjr. Franciszek Przysi臋偶niak ze swoim oddzia艂em NOW-AK „Ojca Jana鈥.

Partyzancki oddzia艂 NOW-AK „Ojca Jana”, operowa艂 na wsch贸d od Stalowej Woli na tzw. Zasaniu (prawej stronie rzeki San), najcz臋艣ciej przebywaj膮c w Lasach Janowskich na pograniczu dzisiejszego wojew贸dztwa Podkarpackiego i Lubelskiego. OP-44 by艂 jednym z najlepiej wyposa偶onych partyzanckich oddzia艂贸w i jednym z najwi臋kszych w okupowanej przez Niemc贸w Polsce. Oddzia艂 (cho膰 bez swojego dow贸dcy) wzi膮艂 udzia艂 w najwi臋kszej bitwie partyzanckiej z Niemcami na ziemiach polskich w czerwcu 1944 r. na tzw. Portowym Wzg贸rzu. W lipcu 1944 r. po wkroczeniu Armii Czerwonej oddzia艂 zosta艂 rozwi膮zany.

Konspiracja antysowiecka

Po wkroczeniu Armii Czerwonej zagro偶ony aresztowaniem Franciszek Przysi臋偶niak ukrywa艂 si臋 przed NKWD i UB. 30 marca 1945 r. w Kury艂贸wce UB zabi艂o jego 23-letni膮 偶on臋 „Jag臋” b臋d膮ca w si贸dmym miesi膮cu ci膮偶y. W kwietniu 1945 r. zosta艂 awansowany na stopie艅 majora i zosta艂 mianowany komendantem Okr臋gu Rzesz贸w Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW). W maju 1945 r. jego oddzia艂 walczy艂 w jednej z najwi臋kszych bitew przeciw sowietom i rozbi艂 kolumn臋 oddzia艂贸w NKWD w tzw. „Bitwie pod Kury艂贸wk膮” zabijaj膮c 57 enkawudzist贸w. Poszukiwany przez UB jesieni膮 1945 r. wyjecha艂 na Pomorze, gdzie wkr贸tce zosta艂 mianowany komendantem Okr臋gu XIII NZW. Zn贸w zagro偶ony aresztowaniem, na wiosn臋 1946 r. przeni贸s艂 si臋 do Gda艅ska. 15 maja 1946 r. zosta艂 aresztowany w Gda艅sku. Pocz膮tkowo przewieziony zosta艂 do aresztu w Warszawie, a nast臋pnie do Rzeszowa gdzie zosta艂 skazany przez wojskowy s膮d聽na cztery lata wi臋zienia, wyszed艂 po amnestii w 1947 r. We wrze艣niu 1947 r. osiedli艂 si臋 w Jaros艂awiu聽(woj. Podkarpackie) i o偶eni艂 si臋 drugi raz z Eugenia z Trojniak贸w. 3 wrze艣nia 1948 r. ponownie zosta艂 aresztowany i 4 marca 1949 r. skazany na 15 lat wi臋zienia, kar臋 odbywa艂 w wi臋zieniu we Wronkach. Zwolniony 24 grudnia 1954 r. prawdopodobnie dlatego, 偶e podpisa艂 lojalk臋, lecz nie podj膮艂 aktywnej wsp贸艂pracy. Po zwolnieniu zatrudni艂 si臋 w Powszechnej Sp贸艂dzielni Spo偶ywc贸w „Spo艂em” w Jaros艂awiu jako kierownik sklepu. Nast臋pnie w 1960 r. pracowa艂 jako kierownik transportu i zaopatrzenia w Wydziale melioracji Powiatowej Rady Narodowej.

Franciszek Przysi臋偶niak oficjalnie zmar艂 na zawa艂 serca 30 wrze艣nia 1975 r. w Jaros艂awiu. Okoliczno艣ci jego 艣mierci do dzi艣 jednak s膮 sprzeczne i pozostaj膮 do ko艅ca niewyja艣nione. W聽1992 r. na wniosek jego drugiej 偶ony Eugenii, wydany na niego w 1949 r. wyrok s膮dowy zosta艂 uniewa偶niony.

By艂 odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy i Krzy偶em Armii Krajowej.聽Spoczywa na Starym Cmentarzu w Jaros艂awiu.

Fot. 艢Z呕AK

Tadeusz Puchalski syn Stanis艂awa Puchalskiego (partyzanta oddz. Ojca Jana) przy grobie Franciszka Przysi臋偶niaka (Fot. 艢Z呕AK).

Cze艣膰 Jego Pami臋ci!

MW / Fundacja KEDYW / MKDAK
Bibliografia: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji), Miros艂aw Surdej „Okr臋g Rzeszowski Narodowej Organizacji Wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w latach 1944-1947”.


Pierwsze w Polsce Muzeum Kedywu – elitarnego pionu dywersyjnego Armii Krajowej powstaje w czynie spo艂ecznym z inicjatywy Fundacji KEDYW. Nasza dzia艂alno艣膰 opiera si臋 na wolontariacie i darowiznach ludzi dobrej woli. Bez twojego wsparcia nie osi膮gniemy celu! WESPRZYJ NAS!聽

Konto bankowe: SANBank Nadsa艅ski Bank Sp贸艂dzielczy
Nr konta: 05 9430 0006 0046 7597 2000 0001
KOD SWIFT: POLUPLPR
Lub bezpiecznie kart膮 p艂atnicz膮 przez system p艂atno艣ci PayPal